dharmatvamāsūtrayitumupakrāntaṁ, yatprasiddhaye ca ‘dhammeṇ pariṇadappā appā jadi suddhasaṁpaogajudo
pāvadi ṇivvāṇasuhaṁ’ iti nirvāṇasukhasādhanaśuddhopayogo‘dhikartumārabdhaḥ, śubhāśubhopayogau ca
virodhinau nirdhvastau, śuddhopayogasvarūpaṁ copavarṇitaṁ, tatprasādajau cātmano jñānānandau sahajau
samudyotayatā saṁvedanasvarūpaṁ sukhasvarūpaṁ ca prapaṁcitam, tadadhunā kathaṁ kathamapi śuddho-
payogaprasāden prasādhya paramanispr̥hāmātmatr̥ptāṁ pārameśvarīpravr̥ttimabhyupagataḥ kr̥takr̥tyatāmavāpya
nitāntamanākulo bhūtvā pralīnabhedavāsanonmeṣaḥ svayaṁ sākṣāddharma evāsmītyavatiṣṭhate —
mityādi . tatsarvaṁ śuddhopayogaprasādātprasādhyedānīṁ niścayaratnatrayapariṇat ātmaiv dharma ityavatiṣṭhate .
athavā dvitīyapātanikā — samyaktvābhāve śramaṇo na bhavati, tasmāt śramaṇāddharmo‘pi na bhavati . tarhi
kathaṁ śramaṇo bhavati, iti pr̥ṣṭe pratyuttaraṁ prayacchan jñānādhikāramupasaṁharati — jo ṇihadamohadiṭṭhī tattvārtha-
śraddhānalakṣaṇavyavahārasamyaktvotpannen nijaśuddhātmarucirūpeṇ niścayasamyaktven pariṇatatvānnihatamoh-
dr̥ṣṭirvidhvaṁsitadarśanamoho yaḥ . punaśca kiṁrūpaḥ . āgamakusalo nirdoṣiparamātmapraṇītaparamāgamābhyāsen
nirupādhisvasaṁvedanajñānakuśalatvādāgamakuśal āgamapravīṇaḥ . punaśca kiṁrūpaḥ . virāgacariyamhi
abbhuṭṭhido vratasamitigu ptyādibahiraṅgacāritrānuṣṭhānavaśen svaśuddhātmaniścalapariṇatirūpavītarāgacāritra-
158pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
kahanā prārambha kiyā aur 1jisakī siddhike liye 2‘dhammeṇ pariṇadappā appā jadi
suddhasaṁpaogajudo, pāvadi ṇivvāṇasuhaṁ’ isaprakār (11vīṁ gāthāmeṁ) nirvāṇasukhake sādhanabhūt
śuddhopayogakā adhikār prārambha kiyā, virodhī śubhāśubh upayogako naṣṭa kiyā (-hey
batāyā), śuddhopayogakā svarūp varṇan kiyā, śuddhopayogake prasādase utpanna honevāle aise
ātmāke sahaj jñān aur ānandako samajhāte hue jñānake svarūpakā aur sukhake svarūpakā
vistār kiyā, use (-ātmāke dharmatvako) ab kisī bhī prakār śuddhopayogake prasādase
3siddha karake, 4param nispr̥h, ātmatr̥pta (aisī) pārameśvarī pravr̥ttiko prāpta hote huye,
kr̥takr̥tyatāko prāpta karake atyanta anākul hokar, jinake 5bhedavāsanā kī pragaṭatākā pralay
huā hai, aise hote hue, (ācārya bhagavān) ‘maiṁ svayaṁ sākṣāt dharma hī hūn̐’ isaprakār rahate
haiṁ, (-aise bhāvameṁ niścal sthit hote haiṁ) : —
1. jisakī siddhike liye = ātmāko dharmarūp banavānekā jo kārya sādhanāke liye .
2. artha – dharmapariṇat svarūpavālā ātmā yadi śuddha upayogameṁ yukta ho to mokṣake sukhako pātā hai .
3. siddha karake = sādhakar . (ātmāko dharmarūp racanekā jo kārya sādhanā thā us kāryako, mahāpuruṣārtha
karake śuddhopayog dvārā ācārya bhagavānane siddha kiyā .) .
4. parakī spr̥hāse rahit aur ātmāmeṁ hī tr̥pta, niścayaratnatrayameṁ līnatārūp pravr̥tti .
5. bhedavāsanā = bhedarūp vr̥tti; vikalpa – pariṇām .