laghuguṇadvāreṇ pratisamayasamudīyamānaṣaṭsthānapatitavr̥ddhihāninānātvānubhūtiḥ guṇātmakaḥ svabhāvaparyāyaḥ . yathaiv ca paṭe rūpādīnāṁ svaparapratyayapravartamānapūrvottarāvasthāvatīrṇatāratamyo- padarśitasvabhāvaviśeṣānekatvāpattiḥ guṇātmako vibhāvaparyāyaḥ, tathaiv ca samasteṣvapi dravyeṣu rūpādīnāṁ jñānādīnāṁ vā svaparapratyayapravartamānapūrvottarāvasthāvatīrṇatāratamyopadarśitasvabhāv- viśeṣānekatvāpattiḥ guṇātmako vibhāvaparyāyaḥ . iyaṁ hi sarvapadārthānāṁ dravyaguṇaparyāyasvabhāv- prakāśikā pārameśvarī vyavasthā sādhīyasī, na punaritarā . yato hi bahavo‘pi paryāy- viṇicchayādhigamaṁ paramārthaviniścayādhigamaṁ samyaktvamiti . paramārthaviniścayādhigamaśabden samyaktvaṁ kathaṁ bhaṇyat iti cet – paramo‘rthaḥ paramārthaḥ śuddhabuddhaikasvabhāvaḥ paramātmā, paramārthasya viśeṣeṇ saṁśayādirahitatven niścayaḥ paramārthaviniścayarūpo‘dhigamaḥ śaṅkādyaṣṭadoṣarahitaśca yaḥ paramārthato‘rthāvabodho yasmātsamyaktvāttat paramārthaviniścayādhigamam . athavā paramārthaviniścayo‘nekāntātmakapadārthasamūh- stasyādhigamo yasmāditi ..✽10.. ath padārthasya dravyaguṇaparyāyasvarūpaṁ nirūpayati — attho khalu davvamao artho jñānaviṣayabhūtaḥ padārthaḥ khalu sphu ṭaṁ dravyamayo bhavati . kasmāt . tiryak- sāmānyoddharvatāsāmānyalakṣaṇen dravyeṇ niṣpannatvāt . tiryaksāmānyorddhvatāsāmānyalakṣaṇaṁ kathyate – ekakāle nānāvyaktigato‘nvayastiryaksāmānyaṁ bhaṇyate . tatra dr̥ṣṭānto yathā – nānāsiddhajīveṣu siddho‘yaṁ siddho‘yamityanugatākāraḥ siddhajātipratyayaḥ . nānākāleṣvekavyaktigatonvay ūrdhvatāsāmānyaṁ bhaṇyate . tatra dr̥ṣṭāṁtaḥ yathā – ya ev kevalajñānotpattikṣaṇe muktātmā dvitīyādikṣaṇeṣvapi sa eveti pratītiḥ . athavā nānāgośarīreṣu gaurayaṁ gaurayamiti gojātipratītistiryaksāmānyam . yathaiv caikasmin puruṣe bālakumārādyavasthāsu sa evāyaṁ devadatta iti pratyay ūrdhvatāsāmānyam . davvāṇi guṇappagāṇi bhaṇidāṇi dravyāṇi guṇātmakāni bhaṇitāni . anvayino guṇā athavā sahabhuvo guṇā iti guṇalakṣaṇam . yathā anantajñānasukhādiviśeṣaguṇebhyastathaivāgurulaghukādisāmānyaguṇebhyaścābhinnatvādguṇātmakaṁ bhavati siddhajīvadravyaṁ, tathaiv svakīyasvakīyaviśeṣasāmānyaguṇebhyaḥ sakāśādabhinnatvāt sarvadravyāṇi guṇātmakāni bhavanti . tehiṁ puṇo pajjāyā taiḥ pūrvoktalakṣaṇairdravyairguṇaiśca paryāyā bhavanti . vyatirekiṇaḥ paryāyā athavā kramabhuvaḥ paryāyā iti paryāyalakṣaṇam . yathaikasmin muktātmadravye kiṁcidūnacaram- rūpādikake sva -parake kāraṇ pravartamān pūrvottar avasthāmeṁ honevāle tāratamyake kāraṇ dekhanemeṁ ānevāle svabhāvaviśeṣarūp anekatvakī āpatti vah guṇātmak vibhāvaparyāy hai, usīprakār samasta dravyoṁmeṁ, rūpādikake yā jñānādike sva -parake kāraṇ pravartamān pūrvottar avasthāmeṁ honevāle tāratamyake kāraṇ dekhanemeṁ ānevāle svabhāvaviśeṣarūp anekatvakī āpatti vah guṇātmak vibhāvaparyāy hai .
vāstavameṁ yah, sarva padārthoṁke dravyaguṇaparyāyasvabhāvakī prakāśak 1pārameśvarī vyavasthā bhalī -uttam -pūrṇa -yogya hai, dūsarī koī nahīṁ; kyoṁki bahutase (jīv) paryāyamātrakā hī avalamban
166pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. parameśvarakī kahī huī .