pravartamānapravr̥ttiyuktasya dravyāstitven niṣpāditaniṣpattiyuktairguṇaiḥ paryāyaiśca yadastitvaṁ dravyasya sa
svabhāvaḥ . yathā vā dravyeṇ vā kṣetreṇ vā kālen vā bhāven vā pītatādiguṇebhyaḥ
kuṇḍalādiparyāyebhyaśca pr̥thaganupalabhyamānasya kartr̥karaṇādhik raṇarūpeṇ kārtasvarasvarūpamupādāy
pravartamānapravr̥ttiyuktaiḥ pītatādiguṇaiḥ kuṇḍalādiparyāyaiśca niṣpāditaniṣpattiyuktasya kārtasvarasya
mūlasādhanatayā tairniṣpāditaṁ yadastitvaṁ sa svabhāvaḥ, tathā dravyeṇ vā kṣetreṇ vā kālen
vā bhāven vā guṇebhyaḥ paryāyebhyaśca pr̥thaganupalabhyamānasya kartr̥karaṇādhikaraṇarūpeṇ
śuddhātmadravyāstitven ca guṇaparyāyotpādavyayadhrauvyāstitvaṁ sādhyat iti . tadyathā – yathā svakīy-
dravyakṣetrakālabhāvaiḥ suvarṇādabhinnānāṁ pītatvādiguṇakuṇḍalādiparyāyāṇāṁ saṁbandhi yadastitvaṁ sa ev
suvarṇasya sadbhāvaḥ, tathā svakīyadravyakṣetrakālabhāvaiḥ paramātmadravyādabhinnānāṁ kevalajñānādiguṇakiṁcidūn-
caramaśarīrākārādiparyāyāṇāṁ saṁbandhi yadastitvaṁ sa ev muktātmadravyasya sadbhāvaḥ . yathā svakīy-
dravyakṣetrakālabhāvaiḥ pītatvādiguṇakuṇḍalādiparyāyebhyaḥ sakāśādabhinnasya suvarṇasya sambandhi yadastitvaṁ sa
1. jo = jo suvarṇa .
2. unase = pītatvādi guṇoṁ aur kuṇḍalādi paryāyoṁse . (suvarṇakā astitva niṣpanna honemeṁ, upajanemeṁ, yā
siddha honemeṁ mūlasādhan pītatvādi guṇ aur kuṇḍalādi paryāyeṁ haiṁ .)
176pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
svarūpako dhāraṇ karake pravartamān dravyake astitvase jinakī utpatti hotī hai, — aise guṇoṁ aur
paryāyoṁse jo dravyakā astitva hai, vah svabhāv hai . (dravyase, kṣetrase, kālase yā bhāvase suvarṇase
bhinna na dikhāī denevāle pītatvādik aur kuṇḍalādikakā astitva vah suvarṇakā hī astitva
hai, kyoṁki pītatvādikake aur kuṇḍalādikake svarūpako suvarṇa hī dhāraṇ karatā hai, isaliye
suvarṇake astitvase hī pītatvādikakī aur kuṇḍalādikakī niṣpatti — siddha — hotī hai; suvarṇa
na ho to pītatvādik aur kuṇḍalādik bhī na hoṁ, isīprakār dravyase, kṣetrase, kālase yā bhāvase
dravyase bhinna nahīṁ dikhāī denevāle guṇoṁ aur paryāyoṁkā astitva vah dravyakā hī astitva hai,
kyoṁki guṇoṁ aur paryāyoṁke svarūpako dravya hī dhāraṇ karatā hai, isaliye dravyake astitvase
hī guṇoṁkī aur paryāyoṁkī niṣpatti hotī hai, dravya na ho to guṇ aur paryāyeṁ bhī na hoṁ . aisā
astitva vah dravyakā svabhāv hai .)
athavā, jaise dravyase, kṣetrase, kālase yā bhāvase 1jo pītatvādi guṇoṁse aur kuṇḍalādi
paryāyoṁse pr̥thak nahīṁ dikhāī detā; kartā -karaṇ -adhikaraṇarūpase suvarṇake svarūpako dhāraṇ
karake pravartamān pītatvādiguṇoṁ aur kuṇḍalādiparyāyoṁse jisakī niṣpatti hotī hai, — aise
suvarṇakā, mūlasādhanapanese 2unase niṣpanna hotā huā, jo astitva hai, vah svabhāv hai; usīprakār
dravyase, kṣetrase, kālase yā bhāvase guṇoṁse aur paryāyoṁse jo pr̥thak nahīṁ dikhāī detā, kartā-