kālen vā bhāven votpādavyayadhrauvyebhyaḥ pr̥thaganupalabhyamānasya kartr̥karaṇādhikaraṇarūpeṇ
dravyasvarūpamupādāy pravartamānapravr̥ttiyuktairutpādavyayadhrauvyairniṣpāditaniṣpattiyuktasya dravyasya mūl-
sādhanatayā tairniṣpāditaṁ yadastitvaṁ sa svabhāvaḥ ..96..
idaṁ tu sādr̥śyāstitvābhidhānamastīti kathayati —
ih vivihalakkhaṇāṇaṁ lakkhaṇamegaṁ saditti savvagayaṁ .
uvadisadā khalu dhammaṁ jiṇavaravasaheṇ paṇṇattaṁ ..97..
paryāyavyayatadubhayādhārabhūtamuktātmadravyatvalakṣaṇadhrauvyāṇāṁ svabhāv iti . evaṁ yathā muktātmadravyasya
svakīyaguṇaparyāyotpādavyayadhrauvyaiḥ sah svarūpāstitvābhidhānamavāntarāstitvamabhinnaṁ vyavasthāpitaṁ tathaiv
kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
179
utpād -vyay -dhrauvyoṁse jo pr̥thak dikhāī nahīṁ detā, kartā -karaṇ-1adhikaraṇarūpase dravyake
svarūpako dhāraṇ karake pravartamān utpād -vyay -dhrauvyoṁse jisakī niṣpatti hotī hai, — aise
dravyakā mūlasādhanapanese unase niṣpanna hotā huā jo astitva hai, vah svabhāv hai . (utpādoṁse,
vyayoṁse aur dhrauvyoṁse bhinna na dikhāī denevāle dravyakā astitva vah utpādoṁ, vyayoṁ aur
dhrauvyoṁkā hī astitva hai; kyoṁki dravyake svarūpako utpād, vyay aur dhrauvya hī dhāraṇ karate
haiṁ, isaliye utpād -vyay aur dhrauvyoṁke astitvase hī dravyakī niṣpatti hotī hai . yadi utpād-
vyay -dhrauvya na hoṁ to dravya bhī na ho . aisā astitva vah dravyakā svabhāv hai .)
bhāvārtha : — astitvake aur dravyake pradeśabhed nahīṁ hai; aur vah astitva anādi-
ananta hai tathā ahetuk ekarūp pariṇatise sadā pariṇamit hotā hai, isaliye vibhāvadharmase bhī
bhinna prakārakā hai; aisā honese astitva dravyakā svabhāv hī hai .
guṇ -paryāyoṁkā aur dravyakā astitva bhinna nahīṁ hai; ek hī hai; kyoṁki guṇ -paryāyeṁ
dravyase hī niṣpanna hotī haiṁ, aur dravya guṇ -paryāyoṁse hī niṣpanna hotā hai . aur isīprakār utpād-
vyay -dhrauvyakā aur dravyakā astitva bhī ek hī hai; kyoṁki utpād -vyay -dhrauvya dravyase hī
utpanna hote haiṁ, aur dravya utpād -vyay -dhrauvyoṁse hī utpanna hotā hai .
isaprakār svarūpāstitvakā nirūpaṇ huā ..96..
vidhavidhalakṣaṇīnuṁ sarav -gat ‘sattva’ lakṣaṇ ek che,
– e dharmane upadeśatā jinavaravr̥ṣabh nirddiṣṭa che. 97.
1. utpād -vyay -dhrauvya hī dravyake kartā, karaṇ aur adhikaraṇ haiṁ, isaliye utpād -vyay -dhrauvya hī dravyake
svarūpako dhāraṇ karate haiṁ .