ih vividhalakṣaṇānāṁ lakṣaṇamekaṁ saditi sarvagatam .
upadiśatā khalu dharmaṁ jinavaravr̥ṣabheṇ prajñaptam ..97..
ih kil prapaṁcitavaicitryeṇ dravyāntarebhyo vyāvr̥tya vr̥tten pratidravyaṁ sīmānamāsūtrayatā
viśeṣalakṣaṇabhūten ca svarūpāstitven lakṣyamāṇānāmapi sarvadravyāṇāmastamitavaicitryaprapaṁc pravr̥tya
vr̥ttaṁ pratidravyamāsūtritaṁ sīmānaṁ bhindatsaditi sarvagataṁ sāmānyalakṣaṇabhūtaṁ sādr̥śyāstitvamekaṁ
khalvavabodhavyam . evaṁ sadityabhidhānaṁ saditi paricchedanaṁ ca sarvārthaparāmarśi syāt . yadi
punaridamevaṁ na syāttadā kiṁcitsaditi kiṁcidasaditi kiṁcitsaccāsacceti kiṁcidavācyamiti ca
syāt . tattu vipratiṣiddhamev . prasādhyaṁ caitadanokahavat . yathā hi bahūnāṁ bahuvidhānāmano-
samastaśeṣadravyāṇāmapi vyavasthāpanīyamityarthaḥ ..96.. ath sādr̥śyāstitvaśabdābhidheyāṁ mahāsattāṁ
prajñāpayati — ih vivihalakkhaṇāṇaṁ ih loke pratyekasattābhidhānen svarūpāstitven vividhalakṣaṇānāṁ
bhinnalakṣaṇānāṁ cetanācetanamūrtāmūrtapadārthānāṁ lakkhaṇamegaṁ tu ekamakhaṇḍalakṣaṇaṁ bhavati . kiṁ kartr̥ . saditti
sarvaṁ saditi mahāsattārūpam . kiṁviśiṣṭam . savvagayaṁ saṁkaravyatikaraparihārrūpasvajātyavirodhen
180pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
ab yah (nīce anusār) sādr̥śya -astitvakā kathan hai : —
anvayārtha : — [dharmaṁ ] dharmakā [khalu ] vāstavameṁ [upadiśatā ] upadeś karate huye
[jinavaravr̥ṣabheṇ ] 1jinavaravr̥ṣabhane [ih ] is viśvameṁ [vividhalakṣaṇānāṁ ] vividh lakṣaṇavāle
(bhinna bhinna svarūpāstitvavāle sarva) dravyoṁkā [sat iti ] ‘sat’ aisā [sarvagataṁ ] 2sarvagat
[lakṣaṇaṁ ] lakṣaṇ (sādr̥śyāstitva) [ekaṁ ] ek [prajñaptam ] kahā hai ..97..
ṭīkā : — is viśvameṁ, vicitratāko vistārit karate hue (vividhatā -anekatāko
dikhāte hue), anya dravyoṁse 3vyāvr̥tta rahakar pravartamān, aur pratyek dravyakī sīmāko bān̐dhate
hue aise viśeṣalakṣaṇabhūt svarūpāstitvase (samasta dravya) lakṣit hote haiṁ phi ra bhī sarva dravyoṁkā,
vicitratāke vistārako asta karatā huā, sarva dravyoṁmeṁ pravr̥tta hokar rahanevālā, aur pratyek
dravyakī ban̐dhī huī sīmākī avagaṇanā karatā huā, ‘sat’ aisā jo sarvagat sāmānyalakṣaṇabhūt
sādr̥śyāstitva hai vah vāstavameṁ ek hī jānanā cāhie . isaprakār ‘sat’ aisā kathan aur ‘sat’
aisā jñān sarva padārthoṁkā 4parāmarśa karanevālā hai . yadi vah aisā (sarvapadārthaparāmarśī) na ho
to koī padārtha sat, (astitvavālā) koī asat (astitva rahit), koī sat tathā asat
aur koī avācya honā cāhiye; kintu vah to viruddha hī hai, aur yah (‘sat’ aisā kathan
aur jñānake sarvapadārthaparāmarśī honekī bāt) to siddha ho sakatī hai, vr̥kṣakī bhān̐ti .
1. jinavaravr̥ṣabh = jinavaroṁmeṁ śreṣṭha; tīrthaṁkar .2. sarvagat = sarvameṁ vyāpanevālā .
3. vyāvr̥tta = pr̥thak; alag; bhinna .4. parāmarśa = sparśa; vicār; lakṣa; smaraṇ .