na khalu dravyairdravyāntarāṇāmārambhaḥ, sarvadravyāṇāṁ svabhāvasiddhatvāt . svabhāvasiddhatvaṁ tu teṣāmanādinidhanatvāt . anādinidhanaṁ hi na sādhanāntaramapekṣate . guṇaparyāyātmānamātmanaḥ svabhāvamev mūlasādhanamupādāy svayamev siddhasiddhimadbhūtaṁ vartate . yattu dravyairārabhyate na tad dravyāntaraṁ, kādācitkatvāt sa paryāyaḥ, dvayaṇukādivanmanuṣyādivacca . dravyaṁ punaranavadhi trisamayāvasthāyi na tathā syāt . athaivaṁ yathā siddhaṁ svabhāvat ev dravyaṁ, tathā sadityapi tatsvabhāvat ev siddhamityavadhāryatām, sattātmanātmanaḥ svabhāven niṣpannaniṣpattimadbhāv- yuktatvāt . na ca dravyādarthāntarabhūtā sattopapattimabhiprapadyate, yatastatsamavāyāttatsaditi syāt . tatsadapi svabhāvat evetyākhyāti — davvaṁ sahāvasiddhaṁ dravyaṁ paramātmadravyaṁ svabhāvasiddhaṁ bhavati . kasmāt . anādyananten parahetunirapekṣeṇ svataḥ siddhen kevalajñānādiguṇādhārabhūten sadānandaikarūpasukhasudhārasaparam- samarasībhāvapariṇatasarvaśuddhātmapradeśabharitāvasthen śuddhopādānabhūten svakīyasvabhāven niṣpannatvāt . yacca svabhāvasiddhaṁ na bhavati taddravyamapi na bhavati . dvayaṇukādipudgalaskandhaparyāyavat manuṣyādijīvaparyāyavacca . saditi yathā svabhāvataḥ siddhaṁ taddravyaṁ tathā saditi sattālakṣaṇamapi svabhāvat
ṭīkā : — vāstavameṁ dravyoṁse dravyāntaroṁkī utpatti nahīṁ hotī, kyoṁki sarva dravya svabhāvasiddha haiṁ . (unakī) svabhāvasiddhatā to unakī anādinidhanatāse hai; kyoṁki hī — jo ki mūl sādhan hai use — dhāraṇ karake svayamev siddha huā vartatā hai .
jo dravyoṁse utpanna hotā hai vah to dravyāntar nahīṁ hai, 2kādācitkapaneke kāraṇ paryāy hai; jaise – dviaṇuk ityādi tathā manuṣya ityādi . dravya to anavadhi (maryādā rahit) trisamay – avasthāyī (trikālasthāyī) honese utpanna nahīṁ hotā .
ab isaprakār – jaise dravya svabhāvase hī siddha hai usīprakār ‘(vah) sat hai’ aisā bhī usake svabhāvase hī siddha hai, aisā nirṇay ho; kyoṁki sattātmak aise apane svabhāvase niṣpanna hue bhāvavālā hai ( – dravyakā ‘sat hai’ aisā bhāv dravyake sattāsvarūp svabhāvakā hī banā huā hai) .
dravyase arthāntarabhūt sattā utpanna nahīṁ hai (-nahīṁ ban sakatī, yogya nahīṁ hai) ki jisake samavāyase vah (-dravya) ‘sat’ ho . (isīko spaṣṭa samajhāte haiṁ ) : —
1anādinidhan sādhanāntarakī apekṣā nahīṁ rakhatā . vah guṇaparyāyātmak aise apane svabhāvako
1. anādinidhan = ādi aur antase rahit . (jo anādiananta ho usakī siddhike liye anya sādhanakī āvaśyakatā nahīṁ hai .)
2. kādācitka = kadācit – kisīsamay ho aisā; anitya .