pravr̥ttivartinaḥ sūkṣmāṁśāḥ pradeśāḥ, tathaiv hi dravyavr̥tteḥ sāmastyenaikasyāpi pravāhakramapravr̥ttivartinaḥ
sūkṣmāṁśāḥ pariṇāmāḥ . yathā ca pradeśānāṁ parasparavyatirekanibandhano viṣkambhakramaḥ, tathā
pariṇāmānāṁ parasparavyatirekanibandhanaḥ pravāhakramaḥ . yathaiv ca te pradeśāḥ svasthāne svarūp-
pūrvarūpābhyāmutpannocchannatvātsarvatra parasparānusyūtisūtritaikavāstutayānutpannapralīnatvācca saṁbhūti-
saṁhāradhrauvyātmakamātmānaṁ dhārayanti, tathaiv te pariṇāmāḥ svāvasare svarūpapūrvarūpābhyā-
mutpannocchannatvātsarvatra parasparānusyūtisūtritaikapravāhatayānutpannapralīnatvācca saṁbhūtisaṁhāradhrauvyā-
tmakamātmānaṁ dhārayanti . yathaiv ca ya ev hi pūrvapradeśocchedanātmako vāstusīmāntaḥ sa ev
hi taduttarotpādātmakaḥ, sa ev ca parasparānusyūtisūtritaikavāstutayātadubhayātmak iti; tathaiv
paramātmapadārthasya dharmatvādabhedanayenārthā bhaṇyante . ke te . kevalajñānādiguṇāḥ siddhatvādiparyāyāśca,
teṣvartheṣu viṣayeṣu yo‘sau pariṇāmaḥ . so sahāvo kevalajñānādiguṇasiddhatvādiparyāyarūpastasya
paramātmadravyasya svabhāvo bhavati . sa ca kathaṁbhūtaḥ . ṭhidisaṁbhavaṇāsasaṁbaddho svātmaprāptirūpamokṣaparyāyasya
saṁbhavastasminnev kṣaṇe paramāgamabhāṣayaikatvavitarkāvīcāradvitīyaśukladhyānasaṁjñasya śuddhopādānabhūtasya
kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
187
pravartamān usake jo sūkṣma aṁś haiṁ ve pradeś haiṁ, isīprakār dravyakī 1vr̥tti samagrapane dvārā ek
honepar bhī, pravāhakramameṁ pravartamān usake jo sūkṣma aṁś haiṁ ve pariṇām hai . jaise vistārakramakā
kāraṇ pradeśoṁkā paraspar vyatirek hai, usīprakār pravāhakramakā kāraṇ pariṇāmoṁkā paraspar
2vyatirek hai .
jaise ve pradeś apane sthānameṁ sva -rūpase utpanna aur pūrva -rūpase vinaṣṭa honese tathā sarvatra
paraspar 3anusyūtise racit ekavāstupane dvārā anutpanna -avinaṣṭa honese utpatti -saṁhār-
dhrauvyātmak haiṁ, usīprakār ve pariṇām apane avasarameṁ sva -rūpase utpanna aur pūrvarūpase vinaṣṭa
honese tathā sarvatra paraspar anusyūtise racit ek pravāhapane dvārā anutpanna -avinaṣṭa honese
utpatti -saṁhār -dhrauvyātmak haiṁ . aur jaise vāstukā jo choṭese choṭā aṁś pūrvapradeśake
vināśasvarūp hai vahī (aṁś) usake bādake pradeśakā utpādasvarūp hai tathā vahī paraspar
anusyūtise racit ek vāstupane dvārā anubhay svarūp hai (arthāt domeṁse ek bhī svarūp nahīṁ
hai), isīprakār pravāhakā jo choṭese choṭā aṁś pūrvapariṇāmake vināśasvarūp hai vahī usake
1. vr̥tti = vartanā vah; honā vah; astitva .
2. vyatirek = bhed; (ekakā dūsaremeṁ) abhāv, (ek pariṇām dūsare pariṇāmarūp nahīṁ hai, isaliye dravyake
pravāhameṁ kram hai) .
3. anusyūti = anvayapūrvak juṛān . [sarva pariṇām paraspar anvayapūrvak (sādr̥śya sahit) guṁthit (juṛe)
honese, ve sab pariṇām ek pravāharūpase haiṁ, isaliye ve utpanna yā vinaṣṭa nahīṁ haiṁ . ]