athotpādavyayadhrauvyāṇāṁ parasparāvinābhāvaṁ dr̥ḍhayati —
ṇa bhavo bhaṁgavihīṇo bhaṁgo vā ṇatthi saṁbhavavihīṇo .
uppādo vi ya bhaṁgo ṇa viṇā dhovveṇ attheṇ ..100..
na bhavo bhaṅgavihīno bhaṅgo vā nāsti saṁbhavavihīnaḥ .
utpādo‘pi ca bhaṅgo na vinā dhrauvyeṇārthen ..100..
kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
189
yadyapi paryāyārthikanayen paramātmadravyaṁ pariṇataṁ, tathāpi dravyārthikanayen sattālakṣaṇamev bhavati .
trilakṣaṇamapi satsattālakṣaṇaṁ kathaṁ bhaṇyat iti cet ‘‘utpādavyayadhauvyayuktaṁ sat’’ iti vacanāt . yathedaṁ
paramātmadravyamekasamayenotpādavyayadhrauvyaiḥ pariṇatamev sattālakṣaṇaṁ bhaṇyate tatā sarvadravyāṇītyarthaḥ ..99..
evaṁ svarūpasattārūpeṇ prathamagāthā, mahāsattārūpeṇ dvitīyā, yathā dravyaṁ svataḥsiddhaṁ tathā sattāguṇo‘pīti
kathanen tr̥tīyā, utpādavyayadhrauvyatve‘pi sattaiv dravyaṁ bhaṇyat iti kathanen caturthīti gāthācatuṣṭayen
bhāvārtha : — pratyek dravya sadā svabhāvameṁ rahatā hai isaliye ‘sat’ hai . vah svabhāv
utpād -vyay -dhrauvyasvarūp pariṇām hai . jaise dravyake vistārakā choṭese choṭā aṁś vah pradeś
hai, usīprakār dravyake pravāhakā choṭese choṭā aṁś vah pariṇām hai . pratyek pariṇām sva -kālameṁ
apane rūpase utpanna hotā hai, pūrvarūpase naṣṭa hotā hai aur sarva pariṇāmoṁmeṁ ekapravāhapanā honese
pratyek pariṇām utpād -vināśase rahit ekarūp – dhruv rahatā hai . aur utpād -vyay -dhrauvyameṁ
samayabhed nahīṁ hai, tīnoṁ hī ek hī samayameṁ haiṁ . aise utpād -vyay -dhrauvyātmak pariṇāmoṁkī
paramparāmeṁ dravya svabhāvase hī sadā rahatā hai, isaliye dravya svayaṁ bhī, motiyoṁke hārakī bhān̐ti,
utpād -vyay -dhrauvyātmak hai ..99..
ab, utpād, vyay aur dhrauvyakā paraspar 1avinābhāv dr̥rḥ karate haiṁ : —
anvayārtha : — [bhavaḥ ] utpād [bhaṅgavihīnaḥ ] 2bhaṁg rahit [na ] nahīṁ hotā,
[vā ] aur [bhaṅgaḥ ] bhaṁg [saṁbhavavihīnaḥ ] vinā utpādake [nāsti ] nahīṁ hotā; [utpādaḥ ]
utpād [api ca ] tathā [bhaṅgaḥ ] bhaṁg [dhrauvyeṇ arthen vinā ] dhrauvya padārthake binā [na ]
nahīṁ hote ..100..
1. avinābhāv = ekake binā dūsarekā nahīṁ honā vah; ek -dūsare binā ho hī nahīṁ sake aisā bhāv .
2. bhaṁg = vyay; nāś .
utpād bhaṁg vinā nahīṁ, saṁhār sarga vinā nahīṁ;
utpād tem ja bhaṁg, dhrauvya -padārtha viṇ varte nahīṁ. 100.