Pravachansar-Hindi (iso15919 transliteration). Gatha: 100.

< Previous Page   Next Page >


Page 189 of 513
PDF/HTML Page 222 of 546

 

kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
189
athotpādavyayadhrauvyāṇāṁ parasparāvinābhāvaṁ dr̥ḍhayati

ṇa bhavo bhaṁgavihīṇo bhaṁgo vā ṇatthi saṁbhavavihīṇo .

uppādo vi ya bhaṁgo ṇa viṇā dhovveṇ attheṇ ..100..
na bhavo bhaṅgavihīno bhaṅgo vā nāsti saṁbhavavihīnaḥ .
utpādo‘pi ca bhaṅgo na vinā dhrauvyeṇārthen ..100..

yadyapi paryāyārthikanayen paramātmadravyaṁ pariṇataṁ, tathāpi dravyārthikanayen sattālakṣaṇamev bhavati . trilakṣaṇamapi satsattālakṣaṇaṁ kathaṁ bhaṇyat iti cet ‘‘utpādavyayadhauvyayuktaṁ sat’’ iti vacanāt . yathedaṁ paramātmadravyamekasamayenotpādavyayadhrauvyaiḥ pariṇatamev sattālakṣaṇaṁ bhaṇyate tatā sarvadravyāṇītyarthaḥ ..99.. evaṁ svarūpasattārūpeṇ prathamagāthā, mahāsattārūpeṇ dvitīyā, yathā dravyaṁ svataḥsiddhaṁ tathā sattāguṇo‘pīti kathanen tr̥tīyā, utpādavyayadhrauvyatve‘pi sattaiv dravyaṁ bhaṇyat iti kathanen caturthīti gāthācatuṣṭayen

bhāvārtha :pratyek dravya sadā svabhāvameṁ rahatā hai isaliye ‘sat’ hai . vah svabhāv utpād -vyay -dhrauvyasvarūp pariṇām hai . jaise dravyake vistārakā choṭese choṭā aṁś vah pradeś hai, usīprakār dravyake pravāhakā choṭese choṭā aṁś vah pariṇām hai . pratyek pariṇām sva -kālameṁ apane rūpase utpanna hotā hai, pūrvarūpase naṣṭa hotā hai aur sarva pariṇāmoṁmeṁ ekapravāhapanā honese pratyek pariṇām utpād -vināśase rahit ekarūpdhruv rahatā hai . aur utpād -vyay -dhrauvyameṁ samayabhed nahīṁ hai, tīnoṁ hī ek hī samayameṁ haiṁ . aise utpād -vyay -dhrauvyātmak pariṇāmoṁkī paramparāmeṁ dravya svabhāvase hī sadā rahatā hai, isaliye dravya svayaṁ bhī, motiyoṁke hārakī bhān̐ti, utpād -vyay -dhrauvyātmak hai ..99..

ab, utpād, vyay aur dhrauvyakā paraspar 1avinābhāv dr̥rḥ karate haiṁ :

anvayārtha :[bhavaḥ ] utpād [bhaṅgavihīnaḥ ] 2bhaṁg rahit [na ] nahīṁ hotā, [vā ] aur [bhaṅgaḥ ] bhaṁg [saṁbhavavihīnaḥ ] vinā utpādake [nāsti ] nahīṁ hotā; [utpādaḥ ] utpād [api ca ] tathā [bhaṅgaḥ ] bhaṁg [dhrauvyeṇ arthen vinā ] dhrauvya padārthake binā [na ] nahīṁ hote ..100..

utpād bhaṁg vinā nahīṁ, saṁhār sarga vinā nahīṁ; utpād tem ja bhaṁg, dhrauvya -padārtha viṇ varte nahīṁ. 100.

1. avinābhāv = ekake binā dūsarekā nahīṁ honā vah; ek -dūsare binā ho hī nahīṁ sake aisā bhāv .

2. bhaṁg = vyay; nāś .