Pravachansar-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 190 of 513
PDF/HTML Page 223 of 546

 

na khalu sargaḥ saṁhāramantareṇ, na saṁhāro vā sargamantareṇ, na sr̥ṣṭisaṁhārau sthiti- mantareṇ, na sthitiḥ sargasaṁhāramantareṇ . ya ev hi sargaḥ sa ev saṁhāraḥ, ya ev saṁhāraḥ sa ev sargaḥ, yāvev sargasaṁhārau saiv sthitiḥ, yaiv sthitistāvev sargasaṁhārāviti . tathā hi ya ev kumbhasya sargaḥ sa ev mr̥tpiṇḍasya saṁhāraḥ, bhāvasya bhāvāntarābhāvasvabhāvenāvabhāsanāt . ya ev ca mr̥tpiṇḍasya saṁhāraḥ sa ev kumbhasya sargaḥ, abhāvasya bhāvāntarabhāvasvabhāvenāv- bhāsanāt . yau ca kumbhapiṇḍayoḥ sargasaṁhārau saiv mr̥ttikāyāḥ sthitiḥ, vyatirekāṇāmanvayā- sattālakṣaṇvivaraṇamukhyatayā dvitīyasthalaṁ gatam . athotpādavyayadhrauvyāṇāṁ parasparasāpekṣatvaṁ darśayati ṇa bhavo bhaṁgavihīṇo nirdoṣaparamātmarucirūpasamyaktvaparyāyasya bhav utpādaḥ tadviparītamithyātvaparyāyasya bhaṅgaṁ vinā na bhavati . kasmāt . upādānakāraṇābhāvāt, mr̥tpiṇḍabhaṅgābhāve ghaṭotpād iv . dvitīyaṁ ca kāraṇaṁ mithyātvaparyāyabhaṅgasya samyaktvaparyāyarūpeṇ pratibhāsanāt . tadapi kasmāt . ‘‘bhāvāntar- svabhāvarūpo bhavatyabhāv’’ iti vacanāt . ghaṭotpādarūpeṇ mr̥tpiṇḍabhaṅga iv . yadi punarmithyātvaparyāy- bhaṅgasya samyaktvopādānakāraṇabhūtasyābhāve‘pi śuddhātmānubhūtirucirūpasamyaktvasyotpādo bhavati, tarhyupādānakāraṇarahitānāṁ khapuṣpādīnāmapyutpādo bhavatu . na ca tathā . bhaṁgo vā ṇatthi saṁbhavavihīṇo

ṭīkā :vāstavameṁ 1sarga 2saṁhārake binā nahīṁ hotā aur saṁhār sargake binā nahīṁ hotā; 3sr̥ṣṭi aur saṁhār 4sthiti (dhrauvya) ke binā nahīṁ hote, sthiti sarga aur saṁhārake binā nahīṁ hotī .

jo sarga hai vahī saṁhār hai, jo saṁhār hai vahī sarga hai; jo sarga aur saṁhār hai vahī sthiti hai; jo sthiti hai vahī sarga aur saṁhār hai . vah isaprakār :jo kumbhakā sarga hai vahī bhāv anyabhāvake abhāvarūp svabhāvase prakāśit haidikhāī detā hai .) aur jo mr̥ttikāpiṇḍakā saṁhār hai vahī kumbhakā sarga hai, kyoṁki abhāvakā bhāvāntarake bhāvasvabhāvase avabhāsan hai; (arthāt nāś anyabhāvake utpādarūp svabhāvase prakāśit hai .)

aur jo kumbhakā sarga aur piṇḍakā saṁhār hai vahī mr̥ttikākī sthiti hai, kyoṁki ‘vyatirekamukhen.....kramaṇāt’ ke sthān par nimna prakār pāṭh cāhiye aisā lagatā hai, ‘‘vyatirekāṇāmanvayānatikramaṇāt . yaiv ca mr̥ttikāyāḥ sthitistāvev kumbhapiṇḍayoḥ sargasaṁhārau,

vyatirekamukhenaivānvayasya prakāśanāt .’’ hindī anuvād is saṁśodhit pāṭhānusār kiyā hai .

190pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-

5mr̥tikāpiṇḍakā saṁhār hai; kyoṁki bhāvakā bhāvāntarake abhāvasvabhāvase avabhāsan hai . (arthāt

1. sarga = utpād, utpatti . 2. saṁhār = vyay, nāś .

3. sr̥ṣṭi = utpatti . 4. sthiti = sthit rahanā; dhruv rahanā, dhrauvya .

5. mr̥ttikāpiṇḍa = miṭṭīkā piṇḍa .