Pravachansar-Hindi (iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 191 of 513
PDF/HTML Page 224 of 546

 

background image
natikramaṇāt . yaiv ca mr̥ttikāyāḥ sthitistāvev kumbhapiṇḍayoḥ sargasaṁhārau, vyatirek -
mukhenaivānvayasya prakāśanāt . yadi punarnedamevamiṣyet tadānyaḥ sargo‘nyaḥ saṁhāraḥ anyā
sthitirityāyāti . tathā sati hi kevalaṁ sargaṁ mr̥gayamāṇasya kumbhasyotpādanakāraṇābhāvād-
bhavanirev bhavet, asadutpād ev vā . tatra kumbhasyābhavanau sarveṣāmev bhāvānāmabhavanirev
bhavet; asadutpāde vā vyomaprasavādīnāmapyutpādaḥ syāt . tathā ke valaṁ saṁhāramārabhamāṇasya
mr̥tpiṇḍasya saṁhārakāraṇābhāvādasaṁharaṇirev bhavet, saducched ev vā . tatra mr̥tpiṇḍasyāsaṁharaṇau
paradravyopādeyarucirūpamithyātvasya bhaṅgo nāsti . kathaṁbhūtaḥ . pūrvoktasamyaktvaparyāyasaṁbhavarahitaḥ .
kasmāditi cet . bhaṅgakāraṇābhāvāt, ghaṭotpādābhāve mr̥tpiṇḍasyev . dvitīyaṁ ca kāraṇaṁ
samyaktvaparyāyotpādasya mithyātvaparyāyābhāvarūpeṇ darśanāt . tadapi kasmāt . paryāyasya
paryāyāntarābhāvarūpatvāt, ghaṭaparyāyasya mr̥tpiṇḍābhāvarūpeṇev . yadi punaḥ samyaktvotpādanirapekṣo bhavati
mithyātvaparyāyābhāvastarhyabhāv ev na syāt . kasmāt . abhāvakāraṇābhāvāditi, ghaṭotpādābhāve
kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
191
1vyatirek anvayakā atikramaṇ (ullaṁghan) nahīṁ karate, aur jo mr̥ttikākī sthiti hai vahī
kumbhakā sarga aur piṇḍakā saṁhār hai, kyoṁki vyatirekoṁke dvārā 2anvay prakāśit hotā hai .
aur yadi aisā hī (ū par samajhāyā tadanusār) na mānā jāy to aisā siddha hogā ki ‘sarga
anya hai, saṁhār anya hai, sthiti anya hai
.’ (arthāt tīnoṁ pr̥thak haiṁ aisā mānanekā prasaṁg ā
jāyagā .) aisā hone par (kyā doṣ ātā hai, so samajhāte haiṁ) :
keval sarga -śodhak kumbhakī (-vyay aur dhrauvyase bhinna mātra utpād karaneko
jānevāle kumbhakī) 3utpādan kāraṇakā abhāv honese utpatti hī nahīṁ hogī; athavā to
asatkā hī utpād hogā . aur vahān̐, (1) yadi kumbhakī utpatti na hogī to samasta hī
bhāvoṁkī utpatti hī nahīṁ hogī . (arthāt jaise kumbhakī utpatti nahīṁ hogī usīprakār viśvake
kisī bhī dravyameṁ kisī bhī bhāvakā utpād hī nahīṁ hogā,yah doṣ āyagā); athavā
(2) yadi asatkā utpād ho to 4vyom -puṣpa ityādikā bhī utpād hogā, (arthāt śūnyameṁse
bhī padārtha utpanna hone lageṁge,yah doṣ āyagā .)
aur keval vyayārambhak (utpād aur dhrauvyase rahit keval vyay karaneko udyat
mr̥ttikāpiṇḍakā) saṁhārakāraṇakā abhāv honese saṁhār hī nahīṁ hogā; athavā to satkā hī
ucched hogā
. vahān̐, (1) yadi mr̥ttikāpiṇḍakā vyay na hogā to samasta hī bhāvoṁkā saṁhār
1. vyatirek = bhed; ek dūsarerūp na honā vah; ‘yah vah nahīṁ hai’ aise jñānakā nimittabhūt bhinnarūpatva .
2. anvay = ekarūpatā; sādr̥śyatā; ‘yah vahī hai’ aise jñānakā kāraṇabhūt ekarūpatva .
3. utpādanakāraṇ = utpattikā kāraṇ . 4. vyomapuṣpa = ākāśake phū la .