sarveṣāmev bhāvānāmasaṁharaṇirev bhavet; saducchede vā saṁvidādīnāmapyucchedaḥ syāt . tathā kevalāṁ
sthitimupagacchantyā mr̥ttikāyā vyatirekākrāntasthityanvayābhāvādasthānirev bhavet, kṣaṇik-
nityatvamev vā . tatra mr̥ttikāyā asthānau sarveṣāmev bhāvānāmasthānirev bhavet; kṣaṇikanityatve
vā cittakṣaṇānāmapi nityatvaṁ syāt . tat uttarottaravyatirekāṇāṁ sargeṇ
pūrvapūrvavyatirekāṇāṁ saṁhāreṇānvayasyāvasthānenāvinābhūtamudyotamānanirvighnatrailakṣaṇyalāṁchanaṁ dravya-
mavaśyamanumantavyam ..100..
mr̥tpiṇḍābhāvasya iv . uppādo vi ya bhaṁgo ṇa viṇā davveṇ attheṇ paramātmarucirūpasamyaktva-
syotpādastadviparītamithyātvasya bhaṅgo vā nāsti . kaṁ vinā . tadubhayādhārabhūtaparamātmarūpadravyapadārthaṁ
vinā . kasmāt . dravyābhāve vyayotpādābhāvānmr̥ttikādravyābhāve ghaṭotpādamr̥tpiṇḍabhaṅgābhāvavaditi . yathā
samyaktvamithyātvaparyāyadvaye parasparasāpekṣamutpādāditrayaṁ darśitaṁ tathā sarvadravyaparyāyeṣu draṣṭavya-
192pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
hī na hogā, (arthāt jaise mr̥ttikāpiṇḍakā saṁhār nahīṁ hogā usīprakār viśvake kisī bhī dravyameṁ
kisī bhāvakā saṁhār hī nahīṁ hogā, – yah doṣ āyagā); athavā (2) yadi satkā ucched hogā
to caitanya ityādikā bhī ucched ho jāyagā, (arthāt samasta dravyoṁkā sampūrṇa vināś ho
jāyagā – yah doṣ āyagā .)
aur 1keval sthiti prāpta karaneko jānevālī mr̥ttikākī, vyatirekoṁ sahit sthitikā —
anvayakā — usase abhāv honese, sthiti hī nahīṁ hogī; athavā to kṣaṇikako hī nityatva ā
jāyagā . vahān̐ (1) yadi mr̥ttikākī sthiti na ho to samasta hī bhāvoṁkī sthiti nahīṁ hogī,
(arthāt yadi miṭṭī dhruv na rahe to miṭṭīkī hī bhān̐ti viśvakā koī bhī dravya dhruv nahīṁ rahegā, –
ṭikegā hī nahīṁ yah doṣ āyagā .) athavā (2) yadi kṣaṇikakā nityatva ho to cittake
kṣaṇik -bhāvoṁkā bhī nityatva hogā; (arthāt manakā pratyek vikalpa bhī traikālik dhruv ho
jāy, – yah doṣ āyagā .)
isaliye dravyako 2uttar uttar vyatirekoṁke sargake sāth, pūrva pūrvake vyatirekoṁke saṁhārake
sāth aur anvayake avasthān (dhrauvya)ke sāth avinābhāvavālā, jisako nirvighna (abādhit)
trilakṣaṇatārūp 2lāṁchan prakāśamān hai aisā avaśya sammat karanā ..100..
1. keval sthiti = (utpād aur vyay rahit) akelā dhruvapanā, keval sthitipanā; akelā avasthān .
[anvay vyatirekoṁ sahit hī hotā hai, isaliye dhrauvya utpād -vyayasahit hī hogā, akelā nahīṁ ho
sakatā . jaise utpād (yā vyay) dravyakā aṁś hai – samagra dravya nahīṁ, isaprakār dhrauvya bhī dravyakā aṁś
hai; – samagra dravya nahīṁ . ]
2. uttar uttar = bād bādake .
3. lāṁchan = cihna .