utpādavyayadhrauvyāṇi hi paryāyānālambante, te punaḥ paryāyā dravyamālambante . tataḥ samastamapyetadekamev dravyaṁ, na punardravyāntaram . dravyaṁ hi tāvatparyāyairālambyate, samudāyinaḥ samudāyātmakatvāt; pādapavat . yathā hi samudāyī pādapaḥ skandhamūlaśākhāsamudāyātmakaḥ mityarthaṁḥ ..100.. athotpādavyayadhrauvyāṇi dravyeṇ sah parasparādhārādheyabhāvatvādanvayadravyārthikanayen dravyamev bhavatītyupadiśati — uppādaṭṭhidibhaṁgā viśuddhajñānadarśanasvabhāvātmatattvanirvikārasvasaṁvedanajñān- rūpeṇotpādastasminnev kṣaṇe svasaṁvedanajñānavilakṣaṇājñānaparyāyarūpeṇ bhaṅga, tadubhayādhārātmadravyatvā- vasthārūpeṇ sthitirityuktalakṣaṇāstrayo bhaṅgāḥ kartāraḥ . vijjaṁte vidyante tiṣṭhanti . keṣu . pajjaesu
ab, utpādādikā dravyase arthāntaratvako naṣṭa karate haiṁ; (arthāt yah siddha karate haiṁ ki utpād -vyay -dhrauvya dravyase pr̥thak padārtha nahīṁ haiṁ) : —
anvayārtha : — [utpādasthitibhaṅgāḥ ] utpād, dhrauvya aur vyay [paryāyeṣu ] paryāyoṁmeṁ [vidyante ] vartate haiṁ; [paryāyāḥ ] paryāyeṁ [niyataṁ ] niyamase [dravye hi santi ] dravyameṁ hotī haiṁ, [tasmāt ] isaliye [sarvaṁ ] vah sab [dravyaṁ bhavati ] dravya hai ..101..
ṭīkā : — utpād, vyay aur dhrauvya vāstavameṁ paryāyoṁ kā ālamban karate haiṁ, aur ve paryāyeṁ dravyakā ālamban karatī haiṁ, (arthāt utpād -vyay -dhrauvya paryāyoṁke āśrayase haiṁ aur paryāyeṁ dravyake āśrayase haiṁ); isaliye yah sab ek hī dravya hai, dravyāntar nahīṁ .
pratham to dravya paryāyoṁke dvārā ālambit hai (arthāt paryāyeṁ dravyāśrit haiṁ), kyoṁki
ne paryayo dravye niyamathī, sarva tethī dravya che. 101.
1samudāyī samudāyasvarūp hotā hai; vr̥kṣakī bhān̐ti . jaise samudāyī vr̥kṣa skaṁdh, mūl aur
1. samudāyī = samudāyavān samudāy (samūh) kā banā huā . (dravya samudāyī hai kyoṁki paryāyoṁke samudāyasvarūp hai .)