paryāyadravyatveṣu pratyekavartīnyapyutpādavyayadhrauvyāṇi trisvabhāvasparśini dravye sāmastyenaik-
samay evāvalokyante . yathaiv ca vardhamānapiṇḍamr̥ttikātvavartīnyutpādavyayadhrauvyāṇi mr̥ttikaiv,
na vastvantaraṁ; tathaivottaraprāktanaparyāyadravyatvavartīnyapyutpādavyayadhrauvyāṇi dravyamev, na khalva-
rthāntaram ..102..
ath dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇyanekadravyaparyāyadvāreṇ cintayati —
pāḍubbhavadi ya aṇṇo pajjāo pajjao vayadi aṇṇo .
davvassa taṁ pi davvaṁ ṇev paṇaṭṭhaṁ ṇa uppaṇṇaṁ ..103..
prādurbhavati cānyaḥ paryāyaḥ paryāyo vyeti anyaḥ .
dravyasya tadapi dravyaṁ naiv praṇaṣṭaṁ notpannam ..103..
198pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
sarvadravyaparyāyeṣvavaboddhavyamityarthaḥ ..102.. evamutpādavyayadhrauvyarūpalakṣaṇavyākhyānamukhyatayā gāthā-
trayeṇ tr̥tīyasthalaṁ gatam . ath dravyaparyāyeṇotpādavyayadhrauvyāṇi darśayati — pāḍubbhavadi ya prādurbhavati ca
jāyate . aṇṇo anyaḥ kaścidapūrvānantajñānasukhādiguṇāspadabhūtaḥ śāśvatikaḥ . sa kaḥ . pajjāo
1trisvabhāvasparśī dravyameṁ ve saṁpūrṇatayā (tīnoṁ ekasāth) ek samayameṁ hī dekhe jāte haiṁ .
aur jaise rāmapātra, mr̥ttikāpiṇḍa tathā miṭṭīpanameṁ pravartamān utpād, vyay aur dhrauvya
miṭṭī hī haiṁ, anya vastu nahīṁ; usīprakār uttar paryāy, pūrva paryāy, aur dravyatvameṁ pravartamān
utpād, vyay aur dhrauvya dravya hī haiṁ, anya padārtha nahīṁ ..102..
ab, dravyake utpād -vyay -dhrauvyako 2anekadravyaparyāy dvārā vicārate haiṁ : —
anvayārtha : — [dravyasya ] dravyakī [anyaḥ paryāyaḥ ] anya paryāy [prādurbhavati ]
utpanna hotī hai [ca ] aur [anyaḥ paryāyaḥ ] koī anya paryāy [vyeti ] naṣṭa hotī hai;
[tadapi ] phi ra bhī [dravyaṁ ] dravya [praṇaṣṭaṁ na ev ] na to naṣṭa hai, [utpannaṁ na ] na utpanna hai (-
vah dhruv hai .)..103..
1. trisvabhāvasparśī = tīnoṁ svabhāvoṁko sparśa karanevālā . (dravya utpād, vyay aur dhrauvya – in tīnoṁ
svabhāvoṁko dhāraṇ karatā hai .)
2. anekadravyaparyāy = ekase adhik dravyoṁke saṁyogase honevālī paryāy .
upaje daravano anya paryay, anya ko viṇase vaḷī,
paṇ dravya to nathī naṣṭa ke utpanna dravya nathī tahīṁ. 103.