ekadravyaparyāyā hi guṇaparyāyāḥ, guṇaparyāyāṇāmekadravyatvāt . ekadravyatvaṁ hi teṣāṁ sahakāraphalavat . yathā kil sahakāraphalaṁ svayamev haritabhāvāt pāṇḍubhāvaṁ pariṇam- tpūrvottarapravr̥ttaharitāpāṇḍubhāvābhyāmanubhūtātmasattākaṁ haritapāṇḍubhāvābhyāṁ samamaviśiṣṭasattāk- vināśo nāsti, tataḥ kāraṇāddravyaparyāyā api dravyalakṣaṇaṁ bhavantītyabhiprāyaḥ ..103.. ath dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇi guṇaparyāyamukhyatven pratipādayati — pariṇamadi sayaṁ davvaṁ pariṇamati svayaṁ svayamevopādānakāraṇabhūtaṁ jīvadravyaṁ kartr̥ . kaṁ pariṇamati . guṇado ya guṇaṁtaraṁ niruparāgasvasaṁvedanajñān-
ab, dravyake utpād -vyay -dhrauvya ekadravyaparyāy dvārā vicārate haiṁ : —
anvayārtha : — [sadaviśiṣṭaṁ ] sattāpekṣāse aviśiṣṭarūpase, [dravyaṁ svayaṁ ] dravya svayaṁ hī [guṇataḥ ca guṇāntaraṁ ] guṇase guṇāntararūp [pariṇamate ] pariṇamit hotā hai, arthāt dravya svayaṁ hī ek guṇaparyāyameṁse anya guṇaparyāyarūp pariṇamit hotā hai, aur usakī sattā guṇaparyāyoṁkī sattāke sāth aviśiṣṭa — abhinna — ek hī rahatī hai), [tasmāt punaḥ ] aur unase [guṇaparyāyāḥ] guṇaparyāyeṁ [dravyam ev iti bhaṇitāḥ ] dravya hī kahī gaī haiṁ ..104..
ṭīkā : — guṇaparyāyeṁ ek dravyaparyāyeṁ haiṁ, kyoṁki guṇaparyāyoṁko ek dravyapanā hai, (arthāt guṇaparyāyeṁ ekadravyakī paryāyeṁ haiṁ, kyoṁki ve ek hī dravya haiṁ — bhinna -bhinna dravya nahīṁ .) unakā ekadravyatva āmraphalakī bhān̐ti hai . jaise – āmraphal svayaṁ hī haritabhāvameṁse pītabhāvarūp pariṇamit hotā huā, pratham aur paścāt pravartamān haritabhāv aur pītabhāvake dvārā apanī sattākā anubhav karatā hai, isaliye haritabhāv aur pītabhāvake sāth 1aviśiṣṭa
200pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. aviśiṣṭa sattāvālā = abhinna sattāvālā; ek sattāvālā; (āmakī sattā hare aur pīle bhāvakī sattāse abhinna hai, isaliye ām aur haritabhāv tathā pītabhāv ek hī vastu haiṁ, bhinna nahīṁ .)