Pravachansar-Hindi (iso15919 transliteration). Gatha: 104.

< Previous Page   Next Page >


Page 200 of 513
PDF/HTML Page 233 of 546

 

background image
ath dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇyekadravyaparyāyadvāreṇ cintayati
pariṇamadi sayaṁ davvaṁ guṇado ya guṇaṁtaraṁ sadavisiṭṭhaṁ .
tamhā guṇapajjāyā bhaṇiyā puṇ davvamev tti ..104..
pariṇamati svayaṁ dravyaṁ guṇataśca guṇāntaraṁ sadaviśiṣṭam .
tasmādguṇaparyāyā bhaṇitāḥ punaḥ dravyameveti ..104..
ekadravyaparyāyā hi guṇaparyāyāḥ, guṇaparyāyāṇāmekadravyatvāt . ekadravyatvaṁ hi
teṣāṁ sahakāraphalavat . yathā kil sahakāraphalaṁ svayamev haritabhāvāt pāṇḍubhāvaṁ pariṇam-
tpūrvottarapravr̥ttaharitāpāṇḍubhāvābhyāmanubhūtātmasattākaṁ haritapāṇḍubhāvābhyāṁ samamaviśiṣṭasattāk-
200pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
vināśo nāsti, tataḥ kāraṇāddravyaparyāyā api dravyalakṣaṇaṁ bhavantītyabhiprāyaḥ ..103.. ath
dravyasyotpādavyayadhrauvyāṇi guṇaparyāyamukhyatven pratipādayatipariṇamadi sayaṁ davvaṁ pariṇamati svayaṁ
svayamevopādānakāraṇabhūtaṁ jīvadravyaṁ kartr̥ . kaṁ pariṇamati . guṇado ya guṇaṁtaraṁ niruparāgasvasaṁvedanajñān-
ab, dravyake utpād -vyay -dhrauvya ekadravyaparyāy dvārā vicārate haiṁ :
anvayārtha :[sadaviśiṣṭaṁ ] sattāpekṣāse aviśiṣṭarūpase, [dravyaṁ svayaṁ ] dravya svayaṁ
hī [guṇataḥ ca guṇāntaraṁ ] guṇase guṇāntararūp [pariṇamate ] pariṇamit hotā hai, arthāt dravya svayaṁ
hī ek guṇaparyāyameṁse anya guṇaparyāyarūp pariṇamit hotā hai, aur usakī sattā guṇaparyāyoṁkī
sattāke sāth aviśiṣṭa
abhinnaek hī rahatī hai), [tasmāt punaḥ ] aur unase
[guṇaparyāyāḥ] guṇaparyāyeṁ [dravyam ev iti bhaṇitāḥ ] dravya hī kahī gaī haiṁ ..104..
ṭīkā :guṇaparyāyeṁ ek dravyaparyāyeṁ haiṁ, kyoṁki guṇaparyāyoṁko ek dravyapanā hai,
(arthāt guṇaparyāyeṁ ekadravyakī paryāyeṁ haiṁ, kyoṁki ve ek hī dravya haiṁbhinna -bhinna dravya
nahīṁ .) unakā ekadravyatva āmraphalakī bhān̐ti hai . jaiseāmraphal svayaṁ hī haritabhāvameṁse
pītabhāvarūp pariṇamit hotā huā, pratham aur paścāt pravartamān haritabhāv aur pītabhāvake
dvārā apanī sattākā anubhav karatā hai, isaliye haritabhāv aur pītabhāvake sāth
1aviśiṣṭa
sattva svayaṁ darav guṇathī guṇāṁtar pariṇame,
tethī vaḷī dravya ja kahyā che sarvaguṇaparyāyane. 104.
1. aviśiṣṭa sattāvālā = abhinna sattāvālā; ek sattāvālā; (āmakī sattā hare aur pīle bhāvakī sattāse
abhinna hai, isaliye ām aur haritabhāv tathā pītabhāv ek hī vastu haiṁ, bhinna nahīṁ .)