ath sattādravyayoranarthāntaratve yuktimupanyasyati —
ṇa havadi jadi saddavvaṁ asaddhuvaṁ havadi taṁ kadhaṁ davvaṁ .
havadi puṇo aṇṇaṁ vā tamhā davvaṁ sayaṁ sattā ..105..
na bhavati yadi saddravyamasaddhruvaṁ bhavati tatkathaṁ dravyam .
bhavati punaranyadvā tasmāddravyaṁ svayaṁ sattā ..105..
yadi hi dravyaṁ svarūpat ev sanna syāttadā dvitayī gatiḥ asadvā bhavati, sattātaḥ
pr̥thagvā bhavati . tatrāsadbhavad dhrrauvyasyāsaṁbhavādātmānamadhārayad dravyamevāstaṁ gacchet; sattātaḥ
vibhāvaguṇāntaraṁ pariṇamati, pudgaladravyaṁ vā pūrvoktaśuklavarṇādiguṇaṁ tyaktvā raktādiguṇāntaraṁ pariṇamati,
haritaguṇaṁ tyaktvā pāṇḍuraguṇāntaramāmraphalamiveti bhāvārthaḥ ..104.. evaṁ svabhāvavibhāvarūpā dravyaparyāyā
guṇaparyāyāśca nayavibhāgen dravyalakṣaṇaṁ bhavanti iti kathanamukhyatayā gāthādvayen caturthasthalaṁ gatam . ath
202pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
ab, sattā aur dravya arthāntar (bhinna padārtha, anya padārtha) nahīṁ honeke sambandhameṁ yukti
upasthit karate haiṁ : —
anvayārtha : — [yadi ] yadi [dravyaṁ ] dravya [sat na bhavati ] (svarūpase hī) sat
na ho to — (1) [dhruvaṁ asat bhavati ] niścayase vah asat hogā; [tat kathaṁ dravyaṁ ] (jo asat
hogā) vah dravya kaise ho sakatā hai ? [punaḥ vā ] athavā (yadi asat na ho) to (2) [anyat
bhavati ] vah sattāse anya (pr̥thak) ho ! (so bhī kaise ho sakatā hai ?) [tasmāt ] isaliye
[dravyaṁ svayaṁ ] dravya svayaṁ hī [sattā ] hai ..105..
ṭīkā : — yadi dravya svarūpase hī 1sat na ho to dūsarī gati yah ho ki vah —
(1) 2asat hogā, athavā (2) sattāse pr̥thak hogā . vahān̐, (1) yadi vah asat hogā to,
dhrauvyake asaṁbhavake kāraṇ svayaṁ sthir na hotā huā dravyakā hī 3asta ho jāyagā; aur
1. sat = maujūd .
2. asat = nahīṁ maujūd aisā .
3. asta = naṣṭa . [jo asat ho usakā ṭikanā -maujūd rahanā kaisā ? isaliye dravyako asat mānanese,
dravyake abhāvakā prasaṁg ātā hai arthāt dravya hī siddha nahīṁ hotā . ]
jo dravya hoy na sat, ṭhare ja asat, bane kyam dravya e ?
vā bhinna ṭharatuṁ sattvathī ! tethī svayaṁ te sattva che. 105.