evottarīyasya guṇin iti tayorna pradeśavibhāgaḥ, tathā ya ev sattāyā guṇasya pradeśāsta ev
dravyasya guṇin iti tayorna pradeśavibhāgaḥ . evamapi tayoranyatvamasti tallakṣaṇasadbhāvāt .
atadbhāvo hyanyatvasya lakṣaṇaṁ, tattu sattādravyayorvidyat ev, guṇaguṇinostadbhāvasyābhāvāt,
śuklottarīyavadev . tathā hi — yathā yaḥ kilaikacakṣurindriyaviṣayamāpadyamānaḥ samastetarendriy-
grāmagocaramatikrāntaḥ śuklo guṇo bhavati, na khalu tadakhilendriyagrāmagocarībhūtamuttarīyaṁ bhavati,
yacca kilākhilendriyagrāmagocarībhūtamuttarīyaṁ bhavati, na khalu sa ekacakṣurindriyaviṣayamāpadyamānaḥ
samastetarendriyagrāmagocaramatikrāntaḥ śuklo guṇo bhavatīti tayostadbhāvasyābhāvaḥ; tathā yā
kasmāddhetoḥ . bhinnapradeśābhāvāt . ka yoriv . śuklavastraśuklaguṇayoriv . idi sāsaṇaṁ hi vīrassa iti
śāsanamupadeś ājñeti . kasya . vīrasya vīrābhidhānāntimatīrthaṁkaraparamadevasya . aṇṇattaṁ tathāpi
pradeśābhede‘pi muktātmadravyaśuddhasattāguṇayoranyatvaṁ bhinnatvaṁ bhavati . kathaṁbhūtam . atabbhāvo atadbhāvarūpaṁ
saṁjñālakṣaṇaprayojanādibhedasvabhāvam . yathā pradeśarūpeṇābhedastathā saṁjñādilakṣaṇarūpeṇāpyabhedo bhavatu, ko
doṣ iti cet . naivam . ṇa tabbhavaṁ hodi tanmuktātmadravyaṁ śuddhātmasattāguṇen sah pradeśābhede‘pi
1. atadbhāv = (kathaṁcit) usakā na honā; (kathaṁcit) usarūp na honā (kathaṁcit) atadrūpatā . dravya
kathaṁcit sattāsvarūpase nahīṁ hai aur sattā kathaṁcit dravyarūpase nahīṁ hai, isaliye unake atadbhāv hai .
2. tadbhāv = usakā honā, usarūp honā, tadrūpatā .
3. sattā dravyake āśrayase rahatī hai, dravyako kisīkā āśray nahīṁ hai . [jaise ghaṛemeṁ ghī rahatā hai, usīprakār
dravyameṁ sattā nahīṁ rahatī (kyoṁki ghaṛemeṁ aur ghīmeṁ to pradeśabhed hai) kintu jaise āmameṁ varṇa gaṁdhādi haiṁ
usīprakār dravyameṁ sattā hai . ]
kahānajainaśāstramālā ]
jñeyatattva -prajñāpan
205
hī vastrake – guṇīke – haiṁ, isaliye unameṁ pradeśabhed nahīṁ hai; isīprakār jo sattāke – guṇake – pradeś
haiṁ ve hī dravyake – guṇīke – haiṁ, isaliye unameṁ pradeśabhed nahīṁ hai .
aisā hone par bhī unameṁ (-sattā aur dravyameṁ) anyatva hai, kyoṁki (unameṁ) anyatvake
lakṣaṇakā sadbhāv hai . 1atadbhāv anyatvakā lakṣaṇ hai . vah to sattā aur dravyake hai hī,
kyoṁki guṇ aur guṇīke 2tadbhāvakā abhāv hotā hai — śuklatva aur vastrakī bhān̐ti . vah
is prakār hai ki : — jaise ek cakṣuindriyake viṣayameṁ ānevālā aur anya sab indriyoṁke
samūhako gocar na honevālā śuklatva guṇ hai vah samasta indriy samūhako gocar honevālā aisā
vastra nahīṁ hai; aur jo samasta indriyasamūhako gocar honevālā vastra hai vah ek cakṣuindriyake
viṣayameṁ ānevālā tathā anya samasta indriyoṁke samūhako gocar na honevālā aisā śuklatva
guṇ nahīṁ hai, isaliye unake tadbhāvakā abhāv hai; isīprakār, 3kisīke āśray rahanevālī,