guṇasyābhāve dravyasyābhāv ityubhayaśūnyatvaṁ syāt . yathā paṭābhāvamātra ev ghaṭo ghaṭābhāvamātra
ev paṭ ityubhayorapoharūpatvaṁ, tathā dravyābhāvamātra ev guṇo guṇābhāvamātra ev dravya-
mityatrāpyapoharūpatvaṁ syāt . tato dravyaguṇayorekatvamaśūnyatvamanapohatvaṁ cecchatā yathodit
evātadbhāvo‘bhyupagantavyaḥ ..108..
ath sattādravyayorguṇaguṇibhāvaṁ sādhayati —
jo khalu davvasahāvo pariṇāmo so guṇo sadavisiṭṭho .
sadavaṭṭhidaṁ sahāve davvaṁ ti jiṇovadesoyaṁ ..109..
jīvapradeśebhyaḥ pudgaladravyaṁ bhinnaṁ saddravyāntaraṁ bhavati tathā sattāguṇapradeśebhyo muktajīvadravyaṁ
sattāguṇādbhinnaṁ satpr̥thagdravyāntaraṁ prāpnoti . evaṁ kiṁ siddham . sattāguṇarūpaṁ pr̥thagdravyaṁ muktātmadravyaṁ
ca pr̥thagiti dravyadvayaṁ jātaṁ, na ca tathā . dvitīyaṁ ca dūṣaṇaṁ prāpnoti — yathā suvarṇatvaguṇapradeśebhyo
212pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
dravya tathā guṇ donoṁke abhāvakā prasaṁg ā jāyagā .)
(athavā 1apoharūpatā nāmak tīsarā doṣ isaprakār ātā hai : – )
(3) jaise paṭābhāvamātra hī ghaṭ hai, ghaṭābhāvamātra hī paṭ hai, (arthāt vastrake keval
abhāv jitanā hī ghaṭ hai, aur ghaṭake keval abhāv jitanā hī vastra hai) — isaprakār donoṁke
apoharūpatā hai, usīprakār dravyābhāvamātra hī guṇ aur guṇābhāvamātra hī dravya hogā; — isaprakār
isameṁ bhī (dravya -guṇameṁ bhī) 1apoharūpatā ā jāyagī, (arthāt keval nakārarūpatākā prasaṅga
ā jāyagā .)
isaliye dravya aur guṇakā ekatva, aśūnyatva aur 2anapohatva cāhanevāleko yathokta
hī (jaisā kahā vaisā hī) atadbhāv mānanā cāhiye ..108..
ab, sattā aur dravyakā guṇ – guṇīpanā siddha karate haiṁ : —
1. apoharūpatā = sarvathā nakārātmakatā; sarvathā bhinnatā . (dravya aur guṇameṁ ek -dūsarekā keval nakār hī
ho to ‘dravya guṇavālā hai’ ‘yah guṇ is dravyakā hai’ — ityādi kathanase sūcit kisī prakārakā sambandha
hī dravya aur guṇake nahīṁ banegā .)
2. anapohatva = apoharūpatākā na honā; keval nakārātmakatākā na honā .
pariṇām dravyasvabhāv je, te guṇ ‘sat’-aviśiṣṭa che;
‘dravyo svabhāve sthit sat che’ – e ja ā upadeś che. 109.