na khalu dravyātpr̥thagbhūto guṇ iti vā paryāy iti vā kaścidapi syāt; yathā suvarṇātpr̥thagbhūtaṁ tatpītatvādikamiti vā tatkuṇḍalatvādikamiti vā . ath tasya tu dravyasya svarūpavr̥ttibhūtamastitvākhyaṁ yaddravyatvaṁ sa khalu tadbhāvākhyo guṇ ev bhavan kiṁ hi dravyātpr̥thagbhūtatven vartate . na vartat ev . tarhi dravyaṁ sattā‘stu svayamev ..110..
evaṁvihaṁ sahāve davvaṁ davvatthapajjayatthehiṁ .
kr̥taṁ tathā sarvadravyeṣu jñātavyamiti ..109.. ath guṇaparyāyābhyāṁ sah dravyasyābhedaṁ darśayati — ṇatthi nāsti na vidyate . sa kaḥ . guṇo tti va koī guṇ iti kaścit . na kevalaṁ guṇaḥ pajjāo ttīh vā paryāyo vetīh . katham . viṇā vinā . kiṁ vinā . davvaṁ dravyam . idānīṁ dravyaṁ kathyate . davvattaṁ puṇ bhāvo dravyatvamastitvam . tatpunaḥ kiṁ bhaṇyate . bhāvaḥ . bhāvaḥ ko‘rthaḥ . utpādavyayadhrauvyātmakasadbhāvaḥ . tamhā davvaṁ sayaṁ sattā tasmādabhedanayen sattā svayamev dravyaṁ bhavatīti . tadyathā — muktātmadravye paramāvāptirūpo
anvayārtha : — [ih ] is viśvameṁ [guṇaḥ iti vā kaścit ] guṇ aisā kuch [paryāyaḥ iti vā ] yā paryāy aisā kuch [dravyaṁ vinā nāsti ] dravyake binā (-dravyase pr̥thak) nahīṁ hotā; [dravyatvaṁ punaḥ bhāvaḥ ] aur dravyatva vah bhāv hai (arthāt astitva guṇ hai); [tasmāt ] isaliye [dravyaṁ svayaṁ sattā ] dravya svayaṁ sattā (astitva) hai ..110..
ṭīkā : — vāstavameṁ dravyase pr̥thagbhūt (bhinna) aisā koī guṇ yā aisī koī paryāy kuch nahīṁ hotā; jaise — suvarṇase pr̥thagbhūt usakā pīlāpan ādi yā usakā kuṇḍalatvādi nahīṁ hotā tadanusār . ab, us dravyake svarūpakī vr̥ttibhūt jo ‘astitva’ nāmase kahā jānevālā dravyatva vah usakā ‘bhāv’ nāmase ka hā jānevālā guṇ hī honese, kyā vah dravyase pr̥thakrūp vartatā hai ? nahīṁ hī vartatā . tab phi ra dravya svayamev sattā ho ..110..
ab, dravyake sat -utpād aur asat -utpād honemeṁ avirodh siddha karate haiṁ : —