niṣpādikā anvayaśaktīḥ saṁkrāmato dravyasyāsadbhāvanibaddha ev prādurbhāvaḥ, hemavadev . tathā hi — yadāṁgadādiparyāyā evābhidhīyante, na hem, tadāṁgadādiparyāyasamānajīvitābhiḥ kramapravr̥ttābhiraṁgadādiparyāyaniṣpādikābhirvyatirekavyaktibhistābhistābhirhemasamānajīvitā yaugapadyapravr̥ttā hemaniṣpādikā anvayaśaktiḥ saṁkrāmato hemno‘sadbhāvanibaddha ev prādurbhāvaḥ . ath paryāyābhidheyatāyāmapyasadutpattau paryāyaniṣpādikāstāstā vyatirekavyaktayo yaugapadyapravr̥tti- māsādyānvayaśaktitvamāpannāḥ paryāyān dravīkuryuḥ, tathāṁgadādiparyāyaniṣpādikābhistābhi- stābhirvyatirekavyaktibhiryaugapadyapravr̥ttimāsādyānvayaśaktitvamāpannābhiraṁgadādiparyāyā api hemī- kriyeran . dravyābhidheyatāyāmapi sadutpattau dravyaniṣpādikā anvayaśaktayaḥ kramapravr̥ttimāsādya tattadvayatirekavyaktitvamāpannā dravyaṁ paryāyīkuryuḥ, tathā hemaniṣpādikābhiranvayaśaktibhiḥ nānantasukhāmr̥tatr̥pto jātaḥ, na cānya iti, tadā sadbhāvanibaddha evotpādaḥ . kasmāditi cet . puruṣatvenāvinaṣṭatvāt . yadā tu paryāyanayavivakṣā kriyate pūrvaṁ sarāgāvasthāyāḥ sakāśādanyo‘yaṁ bharatasagararāmapāṇḍavādikevalipuruṣāṇāṁ saṁbandhī niruparāgaparamātmaparyāyaḥ sa ev na bhavati, tadā dravyako 1asadbhāvasaṁbaddha hī utpād hai; suvarṇakī hī bhān̐ti . vah isaprakār jab bājūbaṁdhādi paryāyeṁ hī kahī jātī haiṁ — suvarṇa nahīṁ, tab bājūbaṁdh ityādi paryāy jitanī ṭikanevālī, kramaśaḥ pravartamān, bājūbaṁdh ityādi paryāyoṁkī utpādak un -un vyatirek -vyaktiyoṁke dvārā, suvarṇa jitanī ṭikanevālī, yugapat pravartamān, suvarṇakī utpādak anvayaśaktiyoṁko prāpta suvarṇake asadbhāvayukta hī utpād hai .
ab, paryāyoṁkī abhidheyatā (kathanī) ke samay bhī, asat -utpādameṁ paryāyoṁko utpanna karanevālī ve -ve vyatirekavyaktiyān̐ yugapat pravr̥tti prāpta karake anvayaśaktipaneko prāpta hotī huī paryāyoṁko dravya karatā hai (-paryāyoṁkī vivakṣāke samay bhī vyatirekavyaktiyān̐ anvayaśaktirūp banatī huī paryāyoṁko dravyarūp karatī haiṁ ); jaise bājūbaṁdh ādi paryāyoṁko utpanna karanevālī ve- ve vyatirekavyaktiyān̐ yugapat pravr̥tti prāpta karake anvayaśaktipaneko prāpta karatī huī bājubaṁdh ityādi paryāyoṁko suvarṇa karatā hai tadnusār . dravyakī abhidheyatāke samay bhī, sat -utpādameṁ dravyakī utpādak anvayaśaktiyān̐ kramapravr̥ttiko prāpta karake us -us vyatirekavyaktitvako prāpta hotī huī, dravyako paryāyeṁ (-paryāyarūp) karatī haiṁ; jaise suvarṇakī utpādak anvayaśaktiyān̐
218pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. asadbhāvasaṁbaṁddha = anastitvake sāth saṁbaṁdhavālā — saṁkalit . [paryāyoṁkī vivakṣāke samay
vyatirekavyaktiyoṁko mukhya aur anvayaśaktiyoṁko gauṇ kiyā jātā hai, isaliye dravyake asadbhāvasaṁbaddha
utpād (asat -utpād, avidyamānakā utpād) hai . ]