manuṣyadevasiddhatvaparyāyātmakeṣu viśeṣeṣu vyavasthitaṁ jīvasāmānyamekamavalokayatāmanav-
lokitaviśeṣāṇāṁ tatsarvaṁ jīvadravyamiti pratibhāti . yadā tu dravyārthikamekāntanimīlitaṁ vidhāy
siddhatvaparyāyātmakān viśeṣānanekānavalokayatāmanavalokitasāmānyānāmanyadanyatpratibhāti,
dravyasya tattadviśeṣakāle tattadviśeṣebhyastanmayatvenānanyatvāt, gaṇatr̥ṇaparṇadārumayahavyavāhavat .
tadā nārakatiryaṅmanuṣyadevasiddhatvaparyāyeṣu vyavasthitaṁ jīvasāmānyaṁ jīvasāmānye ca vyavasthitā
nārakatiryaṅmanuṣyadevasiddhatvaparyāyātmakā viśeṣāśca tulyakālamevāvalokyante . tatraikacakṣurav-
inameṁse paryāyārthik cakṣuko sarvathā banda karake jab mātra khulī huī dravyārthik cakṣuke dvārā dekhā jātā hai tab nārakapanā, tiryaṁcapanā, manuṣyapanā, devapanā aur siddhapanā — vah paryāyasvarūp viśeṣoṁmeṁ rahanevāle ek jīvasāmānyako dekhanevāle aur viśeṣoṁko na dekhanevāle jīvoṁko ‘vah sab jīv dravya hai’ aisā bhāsit hotā hai . aur jab dravyārthik cakṣuko sarvathā banda karake mātra khulī huī paryāyārthik cakṣuke dvārā dekhā jātā hai tab jīvadravyameṁ rahanevāle nārakapanā, tiryaṁcapanā, manuṣyapanā, devapanā aur siddhapanā — ve paryāyasvarūp anek viśeṣoṁko dekhanevāle aur sāmānyako na dekhanevāle jīvoṁko (vah jīv dravya) anya -anya bhāsit hotā hai, kyoṁki dravya un -un viśeṣoṁke samay tanmay honese un -un viśeṣoṁse ananya hai — kaṇḍe, ghās, patte aur kāṣṭhamay agnikī bhān̐ti . (jaise ghās, lakaṛī ityādikī agni us -us samay ghāsamay, lakaḍīmay ityādi honese ghās, lakaṛī ityādise ananya hai usīprakār dravya un- un paryāyarūp viśeṣoṁke samay tanmay honese unase ananya hai — pr̥thak nahīṁ hai .) aur jab un dravyārthik aur paryāyārthik donoṁ ān̐khoṁko ek hī sāth kholakar unake dvārā aur inake dvārā (-dravyārthik tathā paryāyārthik cakṣuoṁke) dekhā jātā hai tab nārakapanā, tiryaṁcapanā, manuṣyapanā, devapanā aur siddhapanā paryāyoṁmeṁ rahanevālā jīvasāmānya tathā jīvasāmānyameṁ rahanevālā nārakapanā -tiryaṁcapanā -manuṣyapanā -devapanā aur siddhatvaparyāyasvarūp viśeṣ tulyakālameṁ hī (ek hī sāth) dikhāī dete haiṁ .