nānātvābhyām . yadā khalu bhaṁgotpādayorekatvaṁ tadā pūrvapakṣaḥ, yadā tu nānātvaṁ tadottaraḥ . tathā hi — yathā ya ev ghaṭastadev kuṇḍamityukte ghaṭakuṇḍasvarūpayorekatvāsaṁbhavāttadubhayādhārabhūtā mr̥ttikā saṁbhavati, tathā ya ev saṁbhavaḥ sa ev vilay ityukte saṁbhavavilay- svarūpayorekatvāsaṁbhavāttadubhayādhārabhūtaṁ dhrauvyaṁ saṁbhavati; tato devādiparyāye saṁbhavati manuṣyādi- paryāye vilīyamāne ca ya ev saṁbhavaḥ sa ev vilay iti kr̥tvā tadubhayādhārabhūtaṁ dhrauvyavajjīvadravyaṁ saṁbhāvyat ev . tataḥ sarvadā dravyatven jīvaṣṭaṁkotkīrṇo‘vatiṣṭhate . api ca yathā‘nyo ghaṭo‘nyatkuṇḍamityukte tadubhayādhārabhūtāyā mr̥ttikāyā anyatvāsaṁbhavāt ghaṭakuṇḍa- svarūpe saṁbhavataḥ, tathānyaḥ saṁbhavo‘nyo vilay ityukte tadubhayādhārabhūtasya dhrauvyasyānyatvā- bhaṅgasamudbhavo yatra saṁbhavati kṣaṇabhaṅgasamudbhavastasminkṣaṇabhaṅgasamudbhave vinaśvare paryāyārthikanayen jane loke jagati kaścidapi, tasmānnaiv jāyate na cotpadyat iti hetuṁ vadati . jo hi bhavo so vilao dravyārthikanayen yo hi bhavassa ev vilayo yataḥ kāraṇāt . tathāhi – muktātmanāṁ ya ev sakalavimalakevalajñānādirūpeṇ mokṣaparyāyeṇ bhav utpādaḥ sa ev niścayartttttnatrayātmakaniścayamokṣamārgaparyāyeṇ vilayo vināśastau ca mokṣaparyāyamokṣamārgaparyāyau kāryakāraṇarūpeṇ bhinnau, tadubhayādhārabhūtaṁ yatparamātmadravyaṁ tadev, mr̥tpiṇḍa- utpādake sāth (bhī) juṛā huā hai . aur yah virodhako prāpta nahīṁ hotā; kyoṁki udbhav aur vilayakā ekapanā aur anekapanā hai . jab udbhav aur vilayakā ekapanā hai tab pūrvapakṣa hai, aur jab anekapanā hai tab uttarapakṣa hai . (arthāt – jab utpād aur vināśake ekapanekī apekṣā lī jāy tab yah pakṣa phalit hotā hai ki – ‘na to koī utpanna hotā hai aur na naṣṭa hotā hai; aur jab utpād tathā vināśake anekapanekī apekṣā lī jāy tab pratikṣaṇ honevāle vināś aur utpādakā pakṣa phalit hotā hai .) vah isaprakār hai : —
jaise : — ‘jo ghaṛā hai vahī kūn̐ḍā hai’ aisā kahā jāne par, ghaṛe aur kūn̐ḍeke svarūpakā ekapanā asambhav honese, un donoṁkī ādhārabhūt miṭṭī pragaṭ hotī hai, usīprakār ‘jo utpād hai vahī vināś hai’ aisā kahā jāne par utpād aur vināśake svarūpakā ekapanā asambhav honese un donoṁkā ādhārabhūt dhrauvya pragaṭ hotā hai; isaliye devādiparyāyake utpanna hone aur manuṣyādiparyāyake naṣṭa hone par, ‘jo utpād hai vahī vilay hai’ aisā mānanese (is apekṣāse) un donoṁkā ādhārabhūt dhrauvyavān jīvadravya pragaṭ hotā hai (-lakṣameṁ ātā hai ) isaliye sarvadā dravyapanese jīv ṭaṁkotkīrṇa rahatā hai
aur phi ra, jaise ‘anya ghaṛā hai aur anya kūn̐ḍā hai’ aisā kahā jāne par un donoṁkī ādhārabhūt miṭṭīkā anyapanā (-bhinna -bhinnapanā) asaṁbhavit honese ghaṛekā aur kūn̐ḍekā (-donoṁkā bhinna -bhinna) svarūp pragaṭ hotā hai, usīprakār ‘anya utpād hai aur anya vyay
236pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-