sakaladravyasādhāraṇāvagāhasaṁpādanamasarvagatatvādev śeṣadravyāṇāmasaṁbhavadākāśamadhigamayati . tathaik- vāramev gatipariṇatasamastajīvapudgalānāmālokādgamanahetutvamapradeśatvātkālapudgalayoḥ, samudghā- tādanyatra lokāsaṁkhyeyabhāgamātratvājjīvasya, lokālok sīmno‘calitatvādākāśasya, viruddha- kāryahetutvādadharmasyāsaṁbhavaddharmamadhigamayati . tathaikavāramev sthitipariṇatasamastajīvapudgalā- nāmālokātsthānahetutvamapradeśatvātkālapudgalayoḥ, samudghātādanyatra lokāsaṁkhyeyabhāgamātratvā- jjīvasya, lokālokasīmno‘calitatvādākāśasya, viruddhakāryahetutvāddharmasya cāsaṁbhavadadharmamadhi- viśuddhajñānadarśanopayogasvabhāvaṁ paramātmadravyaṁ tadev manasā dhyeyaṁ vacasā vaktavyaṁ kāyen tatsādhak- manuṣṭhānaṁ ca kartavyamiti ..133 . 134.. evaṁ kasya dravyasya ke viśeṣaguṇā bhavantīti kathanarūpeṇ dravyoṁkā astitva jñāt hotā hai — siddha hotā hai . (isīko spaṣṭatāpūrvak samajhāte haiṁ : — )
vahān̐ ek hī kālameṁ samasta dravyoṁko sādhāraṇ 1avagāhakā saṁpādan (-avagāhahetupanerūp liṁg) ākāśako batalātā hai; kyoṁki śeṣ dravyoṁke sarvagat (sarvavyāpak) na honese unake vah saṁbhav nahīṁ hai .
isīprakār ek hī kālameṁ gatipariṇat (gatirūpase pariṇamit hue) samasta jīv- pudgaloṁko lok tak gamanakā hetupanā dharmako batalātā hai; kyoṁki kāl aur pudgal apradeśī haiṁ isaliye unake vah saṁbhav nahīṁ hai; jīv samudghātako choṛakar anyatra lokake asaṁkhyātaveṁ bhāg mātra hai, isaliye usake vah saṁbhav nahīṁ hai, lok -alokakī sīmā acalit honese ākāśako vah saṁbhav nahīṁ hai aur viruddha kāryakā hetu honese adharmako vah saṁbhav nahīṁ hai . (kāl aur pudgal ekapradeśī haiṁ, isaliye ve lok tak gamanameṁ nimitta nahīṁ ho sakate; jīv samudghātako choṛakar anya kālameṁ lokake asaṁkhyātaveṁ bhāgameṁ hī rahatā hai, isaliye vah bhī lok tak gamanameṁ nimitta nahīṁ ho sakatā; yadi ākāś gatimeṁ nimitta ho to jīv aur pudgaloṁkī gati alokameṁ bhī hone lage, jisase lokākāśakī maryādā hī na rahegī; isaliye gatihetutva ākāśakā bhī guṇ nahīṁ hai; adharma dravya to gatise viruddha sthitikāryameṁ nimittabhūt hai, isaliye vah bhī gatimeṁ nimitta nahīṁ ho sakatā . isaprakār gatihetutvaguṇ dharmanāmak dravyakā astitva batalātā hai .)
isīprakār ek hī kālameṁ sthitipariṇat samasta jīv -pudgaloṁko lok tak sthitikā hetupanā adharmako batalātā hai; kyoṁki kāl aur pudgal apradeśī honese unake vah saṁbhav nahīṁ hai; jīv samudghātako choṛakar anyatra lokake asaṁkhyātaveṁ bhāg mātra hai, isaliye usake vah saṁbhav nahīṁ hai; lok aur alokakī sīmā acalit honese ākāśake vah saṁbhav nahīṁ hai, aur pra 34
1. avagāh = līn honā; majjit honā, avakāś prāpta karanā . (ek hī kālameṁ sarva dravyoṁko sāmānya avakāśakī prāptimeṁ ākāśadravya nimittabhūt hai .)