asti hi samasteṣvapi vr̥ttyaṁśeṣu samayapadārthasyotpādavyayadhrauvyatvamekasmin vr̥ttyaṁśe tasya darśanāt . upapattimaccaitat, viśeṣāstitvasya sāmānyāstitvamantareṇānupapatteḥ . ayamev ca dubhayādhārabhūtāṅgulidravyasthānīyen kālāṇudravyarūpeṇ dhrauvyamiti kāladravyasiddhirityarthaḥ ..142.. ath pūrvoktaprakāreṇ yathā vartamānasamaye kāladravyasyotpādavyayadhrauvyatvaṁ sthāpitaṁ tathā sarvasamayeṣva- stīti niścinoti — egamhi saṁti samaye saṁbhavaṭhidiṇāsasaṇṇidā aṭṭhā ekasminsamaye santi vidyante . ke . avasthit na ho ? (kāl padārthake ek vr̥ttyaṁśameṁ bhī utpād aur vināś yugapat hote haiṁ, isaliye vah niranvay arthāt khaṁḍit nahīṁ hai, isaliye svabhāvataḥ avaśya dhruv hai .)
isaprakār ek vr̥ttyaṁśameṁ kālapadārtha utpād – vyay – dhrauvyavālā hai, aisā siddha huā ..142..
ab, (jaise ek vr̥ttyaṁśameṁ kālapadārtha utpād – vyay – dhrauvyavālā siddha kiyā hai usīprakār) sarva vr̥ttyaṁśoṁmeṁ kālapadārtha utpād – vyay – dhrauvyavālā hai aisā siddha karate haiṁ : —
anvayārtha : — [ekasmin samaye ] ek – ek samayameṁ [saṁbhavasthitināśasaṁjñitāḥ arthāḥ ] utpād, dhrauvya aur vyay nāmak artha [samayasya ] kālake [sarvakālaṁ ] sadā [saṁti ] hote haiṁ . [eṣaḥ hi ] yahī [kālāṇusadbhāvaḥ ] kālāṇukā sadbhāv hai; (yahī kālāṇuke astitvakī siddhi hai .).143..
ṭīkā : — kālapadārthake sabhī vr̥ttyaṁśomeṁ utpād – vyay – dhrauvya hote haiṁ, kyoṁki (142vīṁ gāthāmeṁ jaisā siddha huā hai tadanusār) ek vr̥ttyaṁśameṁ ve (utpād – vyay – dhrauvya) dekhe jāte haiṁ . aur yah yogya hī hai, kyoṁki viśeṣ astitva sāmānya astitvake binā nahīṁ ho