cetanadravyānujñātr̥tvamasti; tāni khalu māṁ kārakānujñātāramantareṇāpi kriyamāṇāni . tato‘haṁ tatkārakānujñātr̥tvapakṣapātamapāsyāsmyayamatyantaṁ madhyasthaḥ ..160.. ath śarīravāṅmanasāṁ paradravyatvaṁ niścinoti — deho ya maṇo vāṇī poggaladavvappag tti ṇiddiṭṭhā .
śarīraṁ ca vāk ca manaśca trīṇyapi paradravyaṁ, pudgaladravyātmakatvāt . pudgaladravyatvaṁ tu teṣāṁ pudgaladravyasvalakṣaṇabhūtasvarūpāstitvaniścitatvāt . tathāvidhapudgaladravyaṁ tvanekaparamāṇu- ath kāyavāṅmanasāṁ śuddhātmasvarūpātparadravyatvaṁ vyavasthāpayati — deho ya maṇo vāṇī poggaladavvappag tti ṇiddiṭṭhā dehaśca mano vāṇī tisro‘pi pudgaladravyātmakā iti nirdiṣṭāḥ . kasmāt . vyavahāreṇ jīven sahaikatvepi niścayen paramacaitanyaprakāśapariṇaterbhinnatvāt . pudgaladravyaṁ kiṁ bhaṇyate . poggaladavvaṁ hi puṇo piṁḍo paramāṇudavvāṇaṁ pudgaladravyaṁ hi sphu ṭaṁ punaḥ piṇḍaḥ samūho bhavati . keṣām . paramāṇudravyāṇā- mityarthaḥ ..161.. athātmanaḥ śarīrarūpaparadravyābhāvaṁ tatkartr̥tvābhāvaṁ ca nirūpayati — ṇāhaṁ puggalamaio anumodak nahīṁ hūn̐; maiṁ kartā – anumodak vinā bhī (maiṁ unake kartākā anumodak hue vinā bhī) ve vāstavameṁ kiye jāte haiṁ . isaliye unake kartāke anumodakapanekā pakṣapāt choṛakar yah maiṁ atyanta madhyastha hūn̐ ..160..
anvayārtha : — [dehaḥ ca manaḥ vāṇī ] deh, man aur vāṇī [pudgaladravyātmakāḥ ] pudgaladravyātmak [iti nirdiṣṭāḥ ] haiṁ, aisā (vītarāgadevane) kahā hai [api punaḥ ] aur [pudgal dravyaṁ ] ve pudgaladravya [paramāṇudravyāṇāṁ piṇḍaḥ ] paramāṇudravyoṁkā piṇḍa hai ..161..
ṭīkā : — śarīr, vāṇī aur man tīnoṁ hī paradravya haiṁ, kyoṁki ve pudgaladravyātmak haiṁ . unake pudgaladravyapanā hai, kyoṁki ve pudgaladravyake svalakṣaṇabhūt
ne teh pudgaladravya bahu paramāṇuono piṁḍ che. 161.
310pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-