ṇiddhā vā lukkhā vā aṇupariṇāmā samā va visamā vā .
dvitīyanāmābhidheyen śaktiviśeṣeṇ vardhate . kiṁparyantam . yāvadanantasaṁkhyānam . kasmāt . pudgal- dravyasya pariṇāmitvāt, pariṇāmasya vastusvabhāvādev niṣedhitumaśakyatvāditi ..164.. athātra kīdraśātsnigdharūkṣatvaguṇāt piṇḍo bhavatīti praśne samādhānaṁ dadāti — bajjhaṁti hi badhyante hi sphu ṭam . ke . karmatāpannāḥ aṇupariṇāmā aṇupariṇāmāḥ . aṇupariṇāmaśabdenātra pariṇāmapariṇatā aṇavo gr̥hyante . kathaṁbhūtāḥ . ṇiddhā vā lukkhā vā snigdhapariṇāmapariṇatā vā rūkṣapariṇāmapariṇatā
iti saṁjñā, triśaktipañcaśaktisaptaśakyādipariṇatānāṁ viṣam iti saṁjñā . punaśca kiṁrūpāḥ . samado durādhigā jadi samataḥ samasaṁkhyānātsakāśād dvābhyāṁ guṇābhyāmadhikā yadi cet . kathaṁ dviguṇādhikatvamiti tak vyāpta honevālā snigdhatva athavā rūkṣatva paramāṇuke hotā hai kyoṁki paramāṇu anek prakārake guṇoṁvālā hai .
bhāvārtha : — paramāṇu pariṇamanavālā hai, isaliye usake snigdhatva aur rūkṣatva ek avibhāg – 1praticchedase lekar ananta avibhāg praticchedoṁ tak taratamatāko prāpta hote haiṁ .
ab yah batalāte haiṁ ki kaise snigdhatva – rūkṣatvase piṇḍapanā hotā hai : —
anvayārtha : — [aṇupariṇāmāḥ ] paramāṇu – pariṇām, [snigdhāḥ vā rūkṣāḥ vā ] snigdha hoṁ yā rūkṣa hāeṁ [samāḥ viṣamāḥ vā ] sam aṁśavāle hoṁ yā viṣam aṁśavāle hoṁ [yadi samataḥ ho snigdha athavā rūkṣa aṇu – pariṇām, sam vā viṣam ho,
1 kisī guṇameṁ (arthāt guṇakī paryāyameṁ) aṁśakalpanā karane par, usakā jo choṭese choṭā (niraṁś) aṁś hotā hai use us guṇakā (arthāt guṇakī paryāyakā) avibhāg praticched kahā jātā hai . (bakarīse gāyake dūdhameṁ aur gāyase bhaiṁsake dūdhameṁ sacikkaṇatāke avibhāgī praticched adhik hote haiṁ . dhūlase rākhameṁ aur rākhase vālūmeṁ rūkṣatāke avibhāgī praticchedak adhik hote hai .)