sparśādicatuṣkasyāvirbhāvatirobhāvasvaśaktivaśamāsādya pr̥thivyaptejovāyavaḥ svapariṇāmairev jāyante . ato‘vadhāryate dvayaṇukādyanantānantapudgalānāṁ na piṇḍakartā puruṣo‘sti ..167..
ogāḍhagāḍhaṇicido poggalakāyehiṁ savvado logo .
samutpadyante, tathāpi svakīyābhyantarasukhaduḥkhādirūpapariṇaterevāśuddhopādānakāraṇaṁ bhavanti, na ca pr̥thivyādikāyākārapariṇateḥ . kasmāditi cet . tatra skandhānāmevopādānakāraṇatvāditi . tato jñāyate pudgalapiṇḍānāṁ jīvaḥ kartā na bhavatīti ..167.. athātmā bandhakāle bandhayogya- pudgalān bahirbhāgānnaivānayatītyāvedayati — ogāḍhagāḍhaṇicido avagāhyāvagāhya nairantaryeṇ nicito bhr̥taḥ . sa kaḥ . logo lokaḥ . kathaṁbhūtaḥ . savvado sarvataḥ sarvapradeśeṣu . kaiḥ kartr̥bhūtaiḥ . poggalakāyehiṁ pudgalakāyaiḥ . kiṁviśiṣṭaiḥ . suhumehi bādarehi ya indriyagrahaṇāyogyaiḥ sūkṣmaistadgrahaṇ- yoegyatānusār 1sparśādicatuṣkake āvirbhāv aur tirobhāvakī svaśaktike vaś hokar pr̥thvī, jal, agni, aur vāyurūp apane pariṇāmoṁse hī hote haiṁ . isase niścit hotā hai ki dvi – aṇukādi anantānta pudgaloṁkā piṇḍakartā ātmā nahīṁ hai ..167..
ab aisā niścit karate haiṁ ki (jis prakār ātmā pudgalapiṇḍakā karanevālā nahīṁ usī prakār) ātmā pudgalapiṇḍakā lānevālā (bhī) nahīṁ hai : —
anvayārtha : — [lokaḥ ] lok [sarvataḥ ] sarvataḥ [sūkṣmeḥ bādaraiḥ ] sūkṣma tathā bādar [ca ] aur [aprāyogyaiḥ yogyaiḥ ] karmatvake ayogya tathā karmatvake yogya [pudgalakāyaiḥ ] pudgalaskaṁdhoṁke dvārā [avagāḍhagāḍhanicitaḥ ] (viśiṣṭa prakārase) avagāhit hokar gārḥ ( – ghaniṣṭha) bharā huā hai ..168..
avagāḍh gāḍh bharel che sarvatra pudgalakāyathī ā lok bādar - sūkṣmathī, karmatvayogya - ayogyathī. 168.
320pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. sparśādicatuṣka = sparśa, ras, gaṁdh aur varṇa . (sparśādikī pragaṭatā aur apragaṭatā vah pudgalakī śakti hai .)