dravyabandho‘sti tāvadviśiṣṭapariṇāmāt . viśiṣṭatvaṁ tu pariṇāmasya rāgadveṣamohamay- tven . tacca śubhāśubhatven dvaitānuvarti . tatra mohadveṣamayatvenāśubhatvaṁ, rāgamayatven tu śubhatvaṁ cāśubhatvaṁ ca . viśuddhisaṁkleśāṁgatven rāgasya dvaividhyāt bhavati ..180..
ath viśiṣṭapariṇāmaviśeṣamaviśiṣṭapariṇāmaṁ ca kāraṇe kāryamupacarya kāryatven nirdiśati — suhapariṇāmo puṇṇaṁ asuho pāvaṁ ti bhaṇidamaṇṇesu .
pariṇāmo ṇaṇṇagado dukkhakkhayakāraṇaṁ samaye ..181.. dravyabandhasādhakaṁ rāgādyupādhijanitabhedaṁ darśayati — pariṇāmādo baṁdho pariṇāmātsakāśādbandho bhavati . sa ca pariṇāmaḥ kiṁviśiṣṭaḥ . pariṇāmo rāgadosamohajudo vītarāgaparamātmano vilakṣaṇatven pariṇāmo rāgadveṣ- mohopādhitrayeṇ saṁyuktaḥ . asuho mohapadoso aśubhau mohapradveṣau . paropādhijanitapariṇāmatrayamadhye moh- pradveṣadvayamaśubham . suho va asuho havadi rāgo śubho‘śubho vā bhavati rāgaḥ . pañcaparameṣṭhayādibhaktirūpaḥ śubharāg ucyate, viṣayakaṣāyarūpaścāśubh iti . ayaṁ pariṇāmaḥ sarvo‘pi sopādhitvāt bandhaheturiti jñātva bandhe śubhāśubhasamastarāgadveṣavināśārthaṁ samastarāgādyupādhirahite sahajānandaikalakṣaṇasukhāmr̥tasvabhāve nijātmadravye bhāvanā kartavyeti tātparyam ..180.. ath dravyarūpapuṇyapāpabandhakāraṇatvācchubhāśubhapariṇāmayoḥ puṇyapāpasaṁjñāṁ śubhāśubharahitaśuddhopayogapariṇāmasya mokṣakāraṇatvaṁ ca kathayati — suhapariṇāmo puṇṇaṁ hai, [rāgaḥ ] rāg [śubhaḥ vā aśubhaḥ ] śubh athavā aśubh [bhavati ] hotā hai ..180..
ṭīkā : — pratham to dravyabandha viśiṣṭa pariṇāmase hotā hai . pariṇāmakī viśiṣṭatā rāg – dveṣ – mohamayapaneke kāraṇ hai . vah śubh aur aśubhapaneke kāraṇ dvaitakā anusaraṇ karatā hai . (arthāt do prakārakā hai ); usameṁse 1moh – dveṣamayapanese aśubhapanā hotā hai, aur rāgamayapanese śubhapanā tathā aśubhapanā hotā hai kyoṁki 2rāg – viśuddhi tathā saṁkleśayukta honese do prakārakā hotā hai ..180..
ab viśiṣṭa pariṇāmake bhedako tathā aviśiṣṭa pariṇāmako, kāraṇameṁ kāryakā upacār karake kāryarūpase batalāte haiṁ : —
nijadravyagat pariṇām samaye duḥkhakṣayano hetu che. 181.
1. mohamay pariṇām aur dveṣamay pariṇām aśubh haiṁ .
2. dharmānurāg viśuddhivālā honese dharmānurāgamay pariṇām śubh hai; viṣayānurāg saṁkleśamay honese viṣayānurāgamay pariṇām aśubh haiṁ .