atthan akkhaṇivadidan īhāpuvvehin je vijāṇanti .
ye khalu viṣhayaviṣhayisannipātalakṣhaṇamindriyārthasannikarṣhamadhigamya kramopajāyamāne- nehādikaprakrameṇ parichchhindanti, te kilātivāhitasvāstitvakālamanupasthitasvāstitvakālan vā na jānātīti vichārayati ---atthan ghaṭapaṭādigneyapadārthan . kathambhūtan . akkhaṇivadidan akṣhanipatitan indriyaprāptan indriyasambaddhan . itthambhūtamarthan īhāpuvvehin je vijāṇanti avagrahehāvāyādikrameṇ ye puruṣhā vijānanti hi sphu ṭan . tesin parokkhabhūdan teṣhān sambandhi gnānan parokṣhabhūtan sat ṇādumasakkan ti paṇṇattan sūkṣhmādipadārthān gnātumashakyamiti pragnaptan kathitam . kaiḥ . gnānibhiriti . tadyathā --chakṣhurādīndriyan ghaṭapaṭādipadārthapārshve gatvā pashchādarthan jānātīti sannikarṣhalakṣhaṇan naiyāyikamate . athavā saṅkṣhepeṇendriyārthayoḥ sambandhaḥ sannikarṣhaḥ sa ev pramāṇam . sa cha sannikarṣha ākāshādyamūrtapadārtheṣhu deshāntaritamervādi-
ab, indriyagnānake liye naṣhṭa aur anutpannakā jānanā ashakya hai (arthāt indriyagnān hī naṣhṭa aur anutpanna padārthoṅko -paryāyoṅko nahīn jān sakatā) aisā nyāyase nishchit karate hain .
anvayārtha : — [ye ] jo [akṣhanipatitan ] akṣhapatit arthāt indriyagochar [arthan ] padārthako [īhāpūrvaiḥ ] īhādik dvārā [vijānanti ] jānate hain, [teṣhān ] unake liye [parokṣhabhūtan ] kahā hai ..40..
ṭīkā : — viṣhay aur viṣhayīkā 2sannipāt jisakā lakṣhaṇ (-svarūp) hai, aise indriy aur padārthake 3sannikarṣhako prāpta karake, jo anukramase utpanna īhādikake kramase jānate hain ve use nahīn jān sakate jisakā sva -astitvakāl bīt gayā hai tathā jisakā sva- astitvakāl upasthit nahīn huā hai kyoṅki (-atīt -anāgat padārtha aur indriyake) yathokta
īhādipūrvak jāṇatā je akṣhapatit padārthane, tene parokṣha padārtha jāṇavun shakya nā — jinajī kahe .40.
68pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1parokṣhabhūt padārthako [gnātun ] jānanā [ashakyan ] ashakya hai [iti pragnaptan ] aisā sarvagnadevane
1. parokṣha = akṣhase par arthāt akṣhase dūr hove aisā; indriy agochar .
2. sannipāt = milāp; sambandh honā vah .3. sannikarṣha = sambandh, samīpatā .