ath kutastarhi gneyārthapariṇamanalakṣhaṇā kriyā tatphalan cha bhavatīti vivechayati —
udayagadā kammansā jiṇavaravasahehin ṇiyadiṇā bhaṇiyā .
tesu vimūḍho ratto duṭṭho vā bandhamaṇubhavadi ..43..
udayagatāḥ karmānshā jinavaravr̥uṣhabhaiḥ niyatyā bhaṇitāḥ .
teṣhu vimūḍho rakto duṣhṭo vā bandhamanubhavati ..43..
sansāriṇo hi niyamen tāvadudayagatāḥ pudgalakarmānshāḥ santyev . ath sa satsu teṣhu
kin kurvantam . kṣhapayantamanubhavantam . kimev . karmaiv . nirvikārasahajānandaikasukhasvabhāvānubhavanashūnyaḥ
sannudayāgatan svakīyakarmaiv sa anubhavannāste na cha gnānamityarthaḥ . athavā dvitīyavyākhyānam — yadi
gnātā pratyarthan pariṇamya pashchādarthan jānāti tadā arthānāmānantyātsarvapadārthaparignānan nāsti . athavā
tr̥utīyavyākhyānam – bahiraṅgagneyapadārthān yadā chhadmasthāvasthāyān chintayati tadā rāgādivikalparahitan
svasamvedanagnānan nāsti, tadabhāve kṣhāyikagnānamev notpadyate ityabhiprāyaḥ ..42.. athānantapadārtha-
parichchhittipariṇamane‘pi gnānan bandhakāraṇan na bhavati, na cha rāgādirahitakarmodayo‘pīti nishchinoti —
udayagadā kammansā jiṇavaravasahehin ṇiyadiṇā bhaṇiyā udayagatā udayan prāptāḥ karmānshā
72pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
bhāvārtha : — gney padārtharūpase pariṇaman karanā arthāt ‘yah harā hai, yah pīlā hai’
ityādi vikalparūpase gney padārthommen pariṇaman karanā vah karmakā bhoganā hai, gnānakā nahīn .
nirvikār sahaj ānandamen līn rahakar sahajarūpase jānate rahanā vahī gnānakā svarūp hai; gney
padārthommen rukanā — unake sanmukh vr̥utti honā, vah gnānakā svarūp nahīn hai ..42..
(yadi aisā hai ) to phi ra gney padārtharūp pariṇaman jisakā lakṣhaṇ hai aisī
(gneyārthapariṇamanasvarūp) kriyā aur usakā phal kahān̐se (kis kāraṇase) utpanna hotā hai,
aisā ab vivechan karate hain : —
anvayārtha : — [udayagatāḥ karmānshāḥ ] (sansārī jīvake) udayaprāpta karmānsh
(gnānāvaraṇīy ādi pudgalakarmake bhed) [niyatyā ] niyamase [jinavaravr̥uṣhabhaiḥ ] jinavar vr̥uṣhabhonne
[bhaṇitāḥ] kahe hain . [teṣhu ] jīv un karmānshoṅke hone par [vimūḍhaḥ raktaḥ duṣhṭaḥ vā ] mohī, rāgī
athavā dveṣhī hotā huā [bandhan anubhavati ] bandhakā anubhav karatā hai ..43..
ṭīkā : — pratham to, sansārīke niyamase udayagat pudgal karmānsh hote hī hain . ab
bhākhyān jine karmo udayagat niyamathī sansārīne,
te karma hotān mohī -rāgī -dveṣhī bandh anubhave .43.