yathā hi mahilānān prayatnamantareṇāpi tathāvidhayogyatāsadbhāvāt svabhāvabhūt ev māyopaguṇṭhanāguṇṭhito vyavahāraḥ pravartate, tathā hi kevalinān prayatnamantareṇāpi tathāvidh- yogyatāsadbhāvāt sthānamāsanan viharaṇan dharmadeshanā cha svabhāvabhūtā ev pravartante . api chāviruddhametadambhodharadr̥uṣhṭāntāt . yathā khalvambhodharākārapariṇatānān pudgalānān gamanamavasthānan garjanamambuvarṣhan cha puruṣhaprayatnamantareṇāpi dr̥ushyante, tathā kevalinān sthānādayo‘buddhipūrvakā ev dr̥ushyante . ato‘mī sthānādayo mohodayapūrvakatvābhāvāt kriyāvisheṣhā api kevalinān kriyāphalabhūtabandhasādhanāni na bhavanti ..44.. anīhitāḥ . keṣhām . tesin arahantāṇan teṣhāmarhatān nirdoṣhiparamātmanām . kva . kāle arhadavasthāyām . ka iv . māyāchāro vva itthīṇan māyāchār iv strīṇāmiti . tathā hi — yathā strīṇān strīvedoday- sadbhāvātprayatnābhāve‘pi māyāchāraḥ pravartate, tathā bhagavatān shuddhātmatattvapratipakṣhabhūtamohodayakāryehāpūrva-
anvayārtha : — [teṣhām arhatān ] un arahanta bhagavantoṅke [kāle ] us samay [sthānaniṣhadyāvihārāḥ ] khaṛe rahanā, baiṭhanā, vihār [dharmopadeshaḥ cha ] aur dharmopadesh-[strīṇān māyāchāraḥ iv ] striyoṅke māyāchārakī bhān̐ti, [niyatayaḥ ] svābhāvik hī — prayatna binā hī — hotā hai ..44..
ṭīkā : — jaise striyoṅke, prayatnake binā bhī, us prakār yogyatākā sadbhāv honese svabhāvabhūt hī māyāke ḍhakkanase ḍhan̐kā huā vyavahār pravartatā hai, usīprakār kevalībhagavānake, prayatnake binā hī ( – prayatna na honepar bhī) us prakārakī yogyatākā sadbhāv honese khaṛe rahanā, baiṭhanā, vihār aur dharmadeshanā svabhāvabhūt hī pravartate hain aur yah (prayatnake binā hī vihārādikā honā), bādalake dr̥uṣhṭāntase aviruddha hai . jaise bādalake ākārarūp pariṇamit pudgaloṅkā gaman, sthiratā, garjan aur jalavr̥uṣhṭi puruṣh -prayatnake binā bhī dekhī jātī hai, usīprakār kevalībhagavānake khaṛe rahanā ityādi abuddhipūrvak hī (ichchhāke binā hī) dekhā jātā hai . isaliye yah sthānādik ( – khaṛe rahane -baiṭhane ityādikā vyāpār), mohodayapūrvak na honese, kriyāvisheṣh ( – kriyāke prakār) hone par bhī kevalī bhagavānake kriyāphalabhūt bandhake sādhan nahīn hote .
bhāvārtha : — kevalī bhagavānake sthān, āsan aur vihār, yah kāyayogasambandhī kriyāen̐ tathā divyadhvanise nishchay -vyavahārasvarūp dharmakā upadesh – vachanayog sambandhī kriyā-
74pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-