ih kilaikamākāshadravyamekan dharmadravyamekamadharmadravyamasaṅkhyeyāni kāladravyāṇyanantāni
jīvadravyāṇi . tato‘pyanantaguṇāni pudgaladravyāṇi . tathaiṣhāmev pratyekamatītānāgatānubhūy-
mānabhedabhinnaniravadhivr̥uttipravāhaparipātino‘nantāḥ paryāyāḥ . evametatsamastamapi samuditan gneyam .
ihaivaikan kiñchijjīvadravyan gnātr̥u . ath yathā samastan dāhyan dahan dahanaḥ samastadāhyahetuk-
samastadāhyākāraparyāyapariṇatasakalaikadahanākāramātmānan pariṇamati, tathā samastan gneyan jānan
gnātā samastagneyahetukasamastagneyākāraparyāyapariṇatasakalaikagnānākāran chetanatvāt svānubhav-
pratyakṣhamātmānan pariṇamati . evan kil dravyasvabhāvaḥ . yastu samastan gneyan na jānāti sa samastan
bhaṇitam . abhedanayen tadev sarvagnasvarūpan tadevopādeyabhūtānantasukhādyanantaguṇānāmādhārabhūtan sarva-
prakāropādeyarūpeṇ bhāvanīyam iti tātparyam ..47.. ath yaḥ sarvan na jānāti sa ekamapi na
jānātīti vichārayati — jo ṇa vijāṇadi yaḥ kartā naiv jānāti . katham . jugavan yugapadekakṣhaṇe . kān .
atthe arthān . kathambhūtān . tikkālige trikālaparyāyapariṇatān . punarapi kathambhūtān . tihuvaṇatthe
tribhuvanasthān . ṇādun tassa ṇa sakkan tasya puruṣhasya sambandhi gnānan gnātun samarthan na bhavati . kim . davvan
1. niravadhi = avadhi – had – maryādā antarahit .
2. vr̥utti = vartan karanā; utpād – vyay – dhrauvya; astitva, pariṇati .
3. dahan = jalānā, dahanā .
4. sakal = sārā; paripūrṇa .
kahānajainashāstramālā ]
gnānatattva -pragnāpan
81
pra. 11
vijānāti ] nahīn jānatā, [tasya ] use [saparyayan ] paryāy sahit [ekan dravyan vā ] ek dravya
bhī [gnātun na shakyan ] jānanā shakya nahīn hai ..48..
ṭīkā : — is vishvamen ek ākāshadravya, ek dharmadravya, ek adharmadravya, asaṅkhya
kāladravya aur ananta jīvadravya tathā unase bhī anantagune pudgal dravya hain, aur unhīṅke
pratyekake atīt, anāgat aur vartamān aise (tīn) prakāronse bhedavālī 1niravadhi 2vr̥uttipravāhake
bhītar paṛanevālī (-samā jānevālī) ananta paryāyen hain . isaprakār yah samasta (dravyon aur
paryāyoṅkā) samudāy gney hai . usīmen ek koī bhī jīvadravya gnātā hai . ab yahān̐, jaise samasta
dāhyako dahakatī huī agni samasta -dāhyahetuk (-samasta dāhya jisakā nimitta hai aisā) samasta
dāhyākāraparyāyarūp pariṇamit sakal ek 3dahan jisakā ākār (svarūp) hai aise apane
rūpamen (-agnirūpamen ) pariṇamit hotī hai, vaise hī samasta gneyoko jānatā huā gnātā
(-ātmā) samastagneyahetuk samasta gneyākāraparyāyarūp pariṇamit 4sakal ek gnān jisakā
ākār (svarūp) hai aise nijarūpase — jo chetanatāke kāraṇ svānubhavapratyakṣha hai us -rūp —
pariṇamit hotā hai . isaprakār vāstavamen dravyakā svabhāv hai . kintu jo samasta gneyako nahīn
jānatā vah (ātmā), jaise samasta dāhyako na dahatī huī agni samastadāhyahetuk