ath kramakr̥utapravr̥uttyā gnānasya sarvagatatvan na siddhayatīti nishchinoti —
upajjadi jadi ṇāṇan kamaso aṭṭhe paḍuchcha ṇāṇissa .
tan ṇev havadi ṇichchan ṇa khāigan ṇev savvagadan ..50..
utpadyate yadi gnānan kramasho‘rthān pratītya gnāninaḥ .
tannaiv bhavati nityan na kṣhāyikan naiv sarvagatam ..50..
gneyabhūtānān parichchhedakā grāhakāḥ . akhaṇḍaikapratibhāsamayan yanmahāsāmānyan tatsvabhāvamātmānan yo‘sau
pratyakṣhan na jānāti sa puruṣhaḥ pratibhāsamayen mahāsāmānyen ye vyāptā anantagnānavisheṣhāsteṣhān
viṣhayabhūtāḥ ye‘nantadravyaparyāyāstān kathan jānāti, na kathamapi . ath etadāyātam — yaḥ ātmānan na
jānāti sa sarvan na jānātīti . tathā choktam --‘‘eko bhāvaḥ sarvabhāvasvabhāvaḥ sarve bhāvā
ekabhāvasvabhāvāḥ . eko bhāvastattvato yen buddhaḥ sarve bhāvāstattvatasten buddhāḥ ..’’ atrāh shiṣhya : –
ātmaparignāne sati sarvaparignānan bhavatītyatra vyākhyātan, tatra tu pūrvasūtre bhaṇitan sarvaparignāne
satyātmaparignānan bhavatīti . yadyevan tarhi chhadmasthānān sarvaparignānan nāstyātmaparignānan kathan bhaviṣhyati,
ātmaparignānābhāve chātmabhāvanā kathan, tadabhāve kevalagnānotpattirnāstīti . parihāramāh —
parokṣhapramāṇabhūtashrutagnānen sarvapadārthā gnāyante . kathamiti chet --lokālokādiparignānan vyāptignānarūpeṇ
chhadmasthānāmapi vidyate, tachcha vyāptignānan parokṣhākāreṇ kevalagnānaviṣhayagrāhakan kathañchidātmaiv bhaṇyate .
kahānajainashāstramālā ]
gnānatattva -pragnāpan
85
bhāvārtha : — 48 aur 49vīn gāthāmen aisā batāyā gayā hai ki sabako nahīn jānatā
vah apaneko nahīn jānatā, aur jo apaneko nahīn jānatā vah sabako nahīn jānatā . apanā gnān
aur sabakā gnān ek sāth hī hotā hai . svayam aur sarva — in domense ekakā gnān ho aur
dūsarekā na ho yah asambhav hai .
yah kathan ekadesh gnānakī apekṣhāse nahīn kintu pūrṇagnānakī (kevalagnānakī) apekṣhāse
hai ..49..
ab, aisā nishchit karate hain ki kramashaḥ pravartamān gnānakī sarvagatatā siddha nahīn hotī : —
anvayārtha : — [yadi ] yadi [gnāninaḥ gnānan ] ātmākā gnān [kramashaḥ ] kramashaḥ
[arthān pratītya ] padārthoṅkā avalamban lekar [utpadyate ] utpanna hotā ho [tat ] to vah
(gnān) [ na ev nityan bhavati ] nitya nahīn hai, [na kṣhāyikan ] kṣhāyik nahīn hai, [na ev
sarvagatam ] aur sarvagat nahīn hai ..50..
jo gnān ‘gnānī’nu ūpaje kramashaḥ arath avalambīne,
to nitya nahi, kṣhāyik nahi ne sarvagat nahi gnān e .50.