moharāgadveṣhapariṇatatvāt gneyārthapariṇamanalakṣhaṇayā kriyayā yujyamānaḥ kriyāphalabhūtan bandham- nubhavati, na tu gnānāditi prathamamevārthapariṇamanakriyāphalatven bandhasya samarthitatvāt, tathā ‘geṇhadi ṇev ṇa muñchadi ṇa paran pariṇamadi kevalī bhagavan . pechchhadi samantado so jāṇadi savvan ṇiravasesan ..’ ityarthapariṇamanādikriyāṇāmabhāvasya shuddhātmano nirūpitatvāchchārthānapariṇamato‘- gr̥uhṇatasteṣhvanutpadyamānasya chātmano gnaptikriyāsadbhāve‘pi na khalu kriyāphalabhūto bandhaḥ siddhayet ..52.. padārthaparichchhittisadbhāve‘pi rāgadveṣhamohābhāvāt kevalinān bandho nāstīti tamevārthan prakārāntareṇ dr̥uḍhīkurvan gnānaprapañchādhikāramupasanharati ---ṇa vi pariṇamadi yathā svakīyātmapradeshaiḥ samarasībhāven sah pariṇamati tathā gneyarūpeṇ na pariṇamati . ṇa geṇhadi yathaiv chānantagnānādichatuṣhṭayarūpamātmarūpamātmarūpatayā gr̥uhṇāti tathā gneyarūpan na gr̥uhṇāti . uppajjadi ṇev tesu aṭṭhesu yathā cha nirvikāraparamānandaikasukharūpeṇ svakīyasiddhaparyāyeṇotpadyate tathaiv cha gneyapadārtheṣhu notpadyate . kin kurvannapi . jāṇaṇṇavi te tān gneyapadārthān svasmāt pr̥uthagrūpeṇ jānannapi . sa kaḥ kartā . ādā muktātmā . abandhago teṇ paṇṇatto tataḥ kāraṇātkarmaṇāmabandhakaḥ pragnapta iti . tadyathā --rāgādirahitagnānan bandhakāraṇan na bhavatīti gnātvā shuddhātmopalambhalakṣhaṇamokṣhaviparītasya nārakādiduḥkhakāraṇakarmabandhasya kāraṇānīndriyamanojanitānyekadesh- svarūp kriyāke sāth yukta hotā huā ātmā kriyāphalabhūt bandhakā anubhav karatā hai, kintu gnānase nahīn’ isaprakār pratham hī arthapariṇamanakriyāke phalarūpase bandhakā samarthan kiyā gayā hai (arthāt bandha to padārtharūpamen pariṇamanarūp kriyākā phal hai aisā nishchit kiyā gayā hai) tathā ‘geṇhadi ṇev ṇa muñchadi ṇa paran pariṇamadi kevalī bhagavan . pechchhadi samantado so jāṇādi savvan 1ṇiravasesan ..’
is gāthā sūtramen shuddhātmāke artha pariṇamanādi kriyāoṅkā abhāv nirūpit kiyā gayā hai isaliye jo (ātmā) padārtharūpamen pariṇamit nahīn hotā use grahāṇ nahīn karatā aur usarūp utpanna nahīn hotā us ātmāke gnaptikriyākā sadbhāv hone par bhī vāstavamen kriyāphalabhūt bandha siddha nahīn hotā .
bhāvārtha : — karmake tīn bhed kiye gaye hain – prāpya – vikārya aur nirvartya . kevalī- bhagavānake prāpya karma, vikārya karma aur nirvartya karma gnān hī hai, kyoṅki ve gnānako hī grahaṇ karate hain, gnānarūp hī pariṇamit hote hain aur gnānarūp hī utpanna hote hain . is prakār gnān hī unakā karma aur gnapti hī unakī kriyā hai . aisā honese kevalībhagavānake bandha nahīn hotā, kyoṅki gnaptikriyā bandhakā kāraṇ nahīn hai kintu gneyārthapariṇamanakriyā arthāt gney padārthoṅke pra. 12
1. gnānatattva -pragnāpanakī 32 vīn gāthā .