paradavvan te akkhā ṇev sahāvo tti appaṇo bhaṇidā .
ātmānamev kevalan prati niyatan kil pratyakṣham . idan tu vyatiriktāstitvayogitayā paradravyatāmupagatairātmanaḥ svabhāvatān manāgapyasanspr̥ushadbhirindriyairupalabhyopajanyamānan na nāmātmanaḥ pratyakṣhan bhavitumarhati ..57.. athendriyagnānan pratyakṣhan na bhavatīti vyavasthāpayati — paradavvan te akkhā tāni prasiddhānyakṣhāṇīndriyāṇi par- dravyan bhavanti . kasya . ātmanaḥ . ṇev sahāvo tti appaṇo bhaṇidā yo‘sau vishuddhagnānadarshanasvabhāv ātmanaḥ sambandhī tatsvabhāvāni nishchayen na bhaṇitānīndriyāṇi . kasmāt . bhinnāstitvaniṣhpannatvāt . uvaladdhan tehi upalabdhan gnātan yatpañchendriyaviṣhayabhūtan vastu tairindriyaiḥ kadhan pachchakkhan appaṇo hodi tadvastu kathan pratyakṣhan bhavatyātmano, na kathamapīti . tathaiv cha nānāmanorathavyāptiviṣhaye pratipādyapratipādakādivikalpa- jālarūpan yanmanastadapīndriyagnānavannishchayen parokṣhan bhavatīti gnātvā kin kartavyam . sakalaikākhaṇḍapratyakṣha-
ab, yah nishchay karate hain ki indriyagnān pratyakṣha nahīn hai : —
anvayārtha : — [tāni akṣhāṇi ] ve indriyān̐ [paradravyan ] par dravya hain [ātmanaḥ svabhāvaḥ iti ] unhen ātmasvabhāvarūp [na ev bhaṇitāni ] nahīn kahā hai; [taiḥ ] unake dvārā [upalabdhan ] gnāt [ātmanaḥ ] ātmāko [pratyakṣhan ] pratyakṣha [kathan bhavati ] kaise ho sakatā hai ?..57..
ṭīkā : — jo keval ātmāke prati hī niyat ho vah (gnān) vāstavamen pratyakṣha hai . yah (indriyagnān) to, jo bhinna astitvavālī honese paradravyatvako prāpta huī hai, aur ātmasvabhāvatvako kiñchitmātra sparsha nahīn karatīn (ātmasvabhāvarūp kiñchitmātra bhī nahīn hain ) aisī indriyoṅke dvārā upalabdhi karake (-aisī indriyoṅke nimittase padārthoṅko jānakar) utpanna hotā hai, isaliye vah (indriyagnān) ātmāke liye pratyakṣha nahīn ho sakatā .
bhāvārtha : — jo sīdhā ātmāke dvārā hī jānatā hai vah gnān pratyakṣha hai . indriyagnān
tenāthī je upalabdha te pratyakṣha kaī rīt jīvane ?. 57.