nimittatāmupagatāt svaviṣhayamupagatasyārthasya parichchhedanan tat parataḥ prādurbhavatparokṣhamityā- lakṣhyate . yatpunarantaḥkaraṇamindriyan paropadeshamupalabdhin sanskāramālokādikan vā samastamapi paradravyamanapekṣhyātmasvabhāvamevaikan kāraṇatvenopādāy sarvadravyaparyāyajātamekapad evābhivyāpya pravartamānan parichchhedanan tat kevalādevātmanaḥ sambhūtatvāt pratyakṣhamityālakṣhyate . ih hi sahajasaukhyasādhanībhūtamidamev mahāpratyakṣhamabhipretamiti ..58..
kevaleṇ ṇādan havadi hi yadi kevalenāsahāyen gnātan bhavati hi sphu ṭam . ken kartr̥ubhūten . jīveṇ jīven . tarhi pachchakkhan pratyakṣhan bhavatīti . ato vistaraḥ — indriyamanaḥparopadeshālokādibahiraṅganimittabhūtāttathaiv cha gnānāvaraṇīyakṣhayopashamajanitārthagrahaṇashaktirūpāyā upalabdherarthāvadhāraṇarūpasanskārāchchāntaraṅgakāraṇabhūtāt- sakāshādutpadyate yadvignānan tatparādhīnatvātparokṣhamityuchyate . yadi punaḥ pūrvoktasamastaparadravyamanapekṣhya kevalāchchhuddhabuddhaikasvabhāvātparamātmanaḥ sakāshātsamutpadyate tato‘kṣhanāmānamātmānan pratītyotpadyamānatvā- tpratyakṣhan bhavatīti sūtrābhiprāyaḥ ..58.. evan heyabhūtendriyagnānakathanamukhyatayā gāthāchatuṣhṭayen tr̥utīyasthalan gatam . athābhedanayen pañchavisheṣhaṇavishiṣhṭan kevalagnānamev sukhamiti pratipādayati — jādan jātan jo svaviṣhayabhūt padārthakā gnān, vah parake dvārā 1prādurbhāvako prāpta honese ‘parokṣha’-ke rūpamen jānā jātā hai, aur antaḥkaraṇ, indriy, paropadesh, upalabdhi sanskār yā prakāshādik — sab paradravyakī apekṣhā rakhe binā ekamātra ātmasvabhāvako hī kāraṇarūpase grahaṇ karake sarva dravya -paryāyoṅke samūhamen ek samay hī vyāpta hokar pravartamān gnān vah keval ātmāke dvārā hī utpanna honese ‘pratyakṣha’ ke rūpamen jānā jātā hai .
yahān̐ (is gāthāmen ) sahaj sukhakā sādhanabhūt aisā yahī mahāpratyakṣha gnān ichchhanīy mānā gayā hai — upādey mānā gayā hai (aisā āshay samajhanā) ..58..
svayamev jāt, samant, artha anantamān vistr̥ut ne avagrah -īhādi rahit, nirmal gnān sukh ekānt chhe. 59.
1 prādurbhāvako prāpta = pragaṭ utpanna .