mākulan bhavati . tato na tat paramārthataḥ saukhyam . idan tu punaranādignānasāmānya-
svabhāvasyopari mahāvikāshenābhivyāpya svat ev vyavasthitatvātsvayan jāyamānamātmādhīnatayā,
samantātmapradeshān paramasamakṣhagnānopayogībhūyābhivyāpya vyavasthitatvātsamantam asheṣhadvārā-
pāvaraṇen, prasabhan nipītasamastavastugneyākāran paraman vaishvarūpyamabhivyāpya vyavasthitatvādanantārtha-
vistr̥utan samastārthābubhutsayā, sakalashaktipratibandhakakarmasāmānyaniṣhkrāntatayā parispaṣhṭa-
prakāshabhāsvaran svabhāvamabhivyāpya vyavasthitatvādvimalan samyagavabodhen, yugapatsamarpit-
traisamayikātmasvarūpan lokālokamabhivyāpya vyavasthitatvādavagrahādirahitan kramakr̥utārthagrahaṇ-
khedābhāven pratyakṣhan gnānamanākulan bhavati . tatastatpāramārthikan khalu saukhyam ..59..
rahitam . punarapi kīdr̥uk . rahiyan tu oggahādihin avagrahādirahitan cheti . evan pañchavisheṣhaṇavishiṣhṭan
yatkevalagnānan suhan ti egantiyan bhaṇidan tatsukhan bhaṇitam . kathambhūtam . aikāntikan niyameneti . tathāhi —
paranirapekṣhatven chidānandaikasvabhāvan nijashuddhātmānamupādānakāraṇan kr̥utvā samutpadyamānatvātsvayan jāyamānan
1. samakṣha = pratyakṣha
2. paramavividhatā = samasta padārthasamūh jo ki ananta vividhatāmay hai
.
kahānajainashāstramālā ]
gnānatattva -pragnāpan
103
ākul hai; isaliye vah paramārthase sukh nahīn hai .
aur yah pratyakṣha gnān to anākul hai, kyoṅki — (1) anādi gnānasāmānyarūp
svabhāv par mahā vikāsase vyāpta hokar svataḥ hī rahanese ‘svayam utpanna hotā hai,’ isaliye
ātmādhīn hai, (aur ātmādhīn honese ākulatā nahīn hotī); (2) samasta ātmapradeshommen
param 1samakṣha gnānopayogarūp hokar, vyāpta honese ‘samant hai’, isaliye asheṣh dvār khule hue
hain (aur isaprakār koī dvār banda na honese ākulatā nahīn hotī); (3) samasta vastuoṅke
gneyākāroṅko sarvathā pī jānese 2param vividhatāmen vyāpta hokar rahanese ‘ananta padārthommen vistr̥ut
hai,’ isaliye sarva padārthoṅko jānanekī ichchhākā abhāv hai (aur isaprakār kisī padārthako
jānanekī ichchhā na honese ākulatā nahīn hotī); (4) sakal shaktiko rokanevālā
karmasāmānya (gnānamense) nikal jānese (gnān) atyanta spaṣhṭa prakāshake dvārā prakāshamān
(-tejasvī) svabhāvamen vyāpta hokar rahanese ‘vimal hai’ isaliye samyakrūpase (-barābar)
jānatā hai (aur isaprakār sanshayādi rahitatāse jānaneke kāraṇ ākulatā nahīn hotī); tathā
(5) jinane trikālakā apanā svarūp yugapat samarpit kiyā hai (-ek hī samay batāyā
hai) aise lokālokamen vyāpta hokar rahanese ‘avagrahādi rahit hai’ isaliye kramashaḥ honevāle
padārtha grahaṇake khedakā abhāv hai . — isaprakār (uparokta pān̐ch kāraṇonse) pratyakṣha gnān
anākul hai . isaliye vāstavamen vah pāramārthik sukh hai .