saukhyalakṣhaṇ -bhūtāmātmano‘vyatiriktān bibhrāṇan kevalamev saukhyam, tataḥ kutaḥ
kevalasukhayorvyatirekaḥ . ataḥ sarvathā kevalan sukhamaikāntikamanumodanīyam ..60..
cha kevalagnānādbhinnapariṇāmo‘sti yen khedo bhaviṣhyati . athavā pariṇāmaviṣhaye dvitīyavyākhyānan
kriyate ---yugapadanantapadārthaparichchhittipariṇāme‘pi vīryāntarāyaniravasheṣhakṣhayādanantavīryatvāt khedakāraṇan
nāsti, tathaiv cha shuddhātmasarvapradesheṣhu samarasībhāven pariṇamamānānān sahajashuddhānandaikalakṣhaṇasukh-
rasāsvādapariṇatirūpāmātmanaḥ sakāshādabhinnāmanākulatān prati khedo nāsti . sañgnālakṣhaṇaprayojanādi-
bhede‘pi nishchayenābhedarūpeṇ pariṇamamānan kevalagnānamev sukhan bhaṇyate . tataḥ sthitametatkevalagnānādbhinnan
sukhan nāsti . tat ev kevalagnāne khedo na sambhavatīti ..60.. ath punarapi kevalagnānasya sukhasvarūpatān
prakārāntareṇ dr̥uḍhayati — ṇāṇan atthantagayan gnānan kevalagnānamarthāntagatan gneyāntaprāptan . loyāloesu vitthaḍā
106pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
isaliye ātmāse abhinna aisā sukh -lakṣhaṇabhūt anākulatāko dhāraṇ karatā huā kevalagnān
hī sukh hai, isaliye kevalagnān aur sukhakā vyatirek kahān̐ hai ?
isase, yah sarvathā anumodan karane yogya hai (-ānandase sammat karane yogya hai) ki
‘kevalagnān aikāntik sukh hai’ .
bhāvārtha : — kevalagnānamen bhī pariṇām hote rahanese vahān̐ bhī thakān lagegī aur isaliye
duḥkh hogā ataḥ kevalagnān aikāntik sukh kaise ho sakatā hai? aisī shaṅkākā samādhān yahān̐
kiyā gayā hai : —
(1) pariṇām mātra thakāvaṭ yā duḥkhakā kāraṇ nahīn hai, kintu ghātikarmoṅke nimittase
honevālā paronmukh pariṇām thakāvaṭ yā duḥkhakā kāraṇ hai, kevalagnānamen ghātikarma avidyamān
honese vahān̐ thakāvaṭ yā duḥkh nahīn hai . (2) kevalagnān svayam hī pariṇamanashīl hai; pariṇaman
kevalagnānakā svarūp hī hai upādhi nahīn . yadi pariṇāmakā nāsh ho jāye to kevalagnānakā hī
. isaprakār pariṇām kevalagnānakā sahaj svarūp honese kevalagnānako pariṇāmake
dvārā khed nahīn ho sakatā — nahīn hotā . (3) kevalagnān samasta traikālik lokālokako
ākārako (-samasta padārthoṅke traikālik gneyākārasamūhako) sarvadā aḍolarūpase jānatā huā
atyanta niṣhkamp -sthir -akṣhubdha -anākul hai; aur anākul honese sukhī hai — sukhasvarūp – hai,
kyoṅki anākulatā sukhakā hī lakṣhaṇ hai . isaprakār kevalagnān aur akṣhubdhatā – anākulatā
bhinna nahīn honese kevalagnān aur sukh bhinna nahīn hain .
isaprakār (1) ghātikarmoṅke abhāvake kāraṇ, (2) pariṇaman koī upādhi na
honese aur (3) kevalagnān niṣhkamp -sthir -anākul honese kevalagnān sukhasvarūp hī
hai ..60..