maṇuāsurāmarindā ahiddudā indiehin sahajehin .
amīṣhān prāṇinān hi pratyakṣhagnānābhāvātparokṣhagnānamupasarpatān tatsāmagrībhūteṣhu svarasat evendriyeṣhu maitrī pravartate . ath teṣhān teṣhu maitrīmupagatānāmudīrṇamahāmohakālānalakavalitānān ‘‘samasukhashīlitamanasān chyavanamapi dveṣhameti kimu kāmāḥ . sthalamapi dahati jhaṣhāṇān kimaṅga punaraṅgamaṅgārāḥ’’ ..62.. evamabhedanayen kevalagnānamev sukhan bhaṇyate iti kathanamukhyatayā gāthāchatuṣhṭayen chaturthasthalan gatam . ath sansāriṇāmindriyagnānasādhakamindriyasukhan vichārayati — maṇuāsurāmarindā manujā- surāmarendrāḥ . kathambhūtāḥ . ahiddudā indiehin sahajehin abhidrutāḥ kadarthitāḥ dukhitāḥ . kaiḥ . indriyaiḥ sahajaiḥ . asahantā tan dukkhan tadduḥkhodrekamasahamānāḥ santaḥ . ramanti visaesu rammesu ramante viṣhayeṣhu ramyābhāseṣhu iti . ath vistaraḥ — manujādayo jīvā amūrtātīndriyagnānasukhāsvādamalabhamānāḥ santaḥ mūrtendriy- gnānasukhanimittan tannimittapañchendriyeṣhu maitrī kurvanti . tatashcha taptalohagolakānāmudakākarṣhaṇamiv viṣhayeṣhu tīvratr̥uṣhṇā jāyate . tān tr̥uṣhṇāmasahamānā viṣhayānanubhavanti iti . tato gnāyate pañchendriyāṇi
ab, parokṣhagnānavāloṅke apāramārthik indriyasukhakā vichār karate hain : —
anvayārtha : — [manujāsurāmarendrāḥ ] manuṣhyendra (chakravartī) asurendra aur surendra [sahajaiḥ indriyaiḥ ] svābhāvik (parokṣhagnānavāloṅko jo svābhāvik hai aisī) indriyonse [abhidrutāḥ ] pīṛit vartate hue [tad duḥkhan ] us duḥkhako [asahamānāḥ ] sahan na kar sakanese [ramyeṣhu viṣhayeṣhu ] ramya viṣhayommen [ramante ] ramaṇ karate hain ..63..
ṭīkā : — pratyakṣha gnānake abhāvake kāraṇ parokṣha gnānakā āshray lenevāle in prāṇiyoṅko usakī (-parokṣha gnānakī) sāmagrīrūp indriyoṅke prati nijarasase hī (-svabhāvase hī) maitrī pravartatī hai . ab indriyoṅke prati maitrīko prāpta un prāṇiyoṅko, udayaprāpta mahāmoharūpī kālāgnine grās banā liyā hai, isaliye tapta loheke golekī bhān̐ti (-jaise garam
sur -asur -narapati pīḍit varte sahaj indriyo vaḍe, nav sahī shake te duḥkh tethī ramya viṣhayomān rame. 63.
110pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-