ekānten hi dehaḥ sukhan na dehinaḥ karoti svarge vā .
viṣhayavashen tu saukhyan duḥkhan vā bhavati svayamātmā ..66..
ayamatra siddhānto yaddivyavaikriyikatve‘pi sharīran na khalu sukhāy kalpyetetīṣhṭānām-
niṣhṭānān vā viṣhayāṇān vashen sukhan vā duḥkhan vā svayamevātmā syāt ..66..
athātmanaḥ svayamev sukhapariṇāmashaktiyogitvādviṣhayāṇāmakiñchitkaratvan dyotayati —
timiraharā jai diṭṭhī jaṇassa dīveṇ ṇatthi kāyavvan .
tah sokkhan sayamādā visayā kin tattha kuvvanti ..67..
punarachetanatvātsukhan na bhavatīti . ayamatrārthaḥ – karmāvr̥utasansārijīvānān yadindriyasukhan tatrāpi jīv
upādānakāraṇan, na cha dehaḥ . dehakarmarahitamuktātmanān punaryadanantātīndriyasukhan tatra visheṣheṇātmaiv
kāraṇamiti ..65.. ath manuṣhyasharīran mā bhavatu, devasharīran divyan tatkil sukhakāraṇan bhaviṣhyatītyāshaṅkān
nirākaroti — eganteṇ hi deho suhan ṇa dehissa kuṇadi ekānten hi sphu ṭan dehaḥ kartā sukhan na karoti .
kasya . dehinaḥ sansārijīvasya . kva . sagge vā āstān tāvanmanuṣhyāṇān manuṣhyadehaḥ sukhan na karoti, svarge
kahānajainashāstramālā ]
gnānatattva -pragnāpan
115
anvayārtha : — [ekānten hi ] ekāntase arthāt niyamase [svarge vā ] svargamen bhī
[dehaḥ ] sharīr [dehinaḥ ] sharīrī (-ātmāko) [sukhan na karoti ] sukh nahīn detā [viṣhayavashen
tu ] parantu viṣhayoṅke vashase [saukhyan duḥkhan vā ] sukh athavā duḥkharūp [svayam ātmā bhavati ]
svayam ātmā hotā hai ..66..
ṭīkā : — yahān̐ yah siddhānt hai ki — bhale hī divya vaikriyik tā prāpta ho tathāpi
‘sharīr sukh nahīn de sakatā’; isaliye, ātmā svayam hī iṣhṭa athavā aniṣhṭa viṣhayoṅke vashase sukh
athavā duḥkharūp svayam hī hotā hai .
bhāvārtha : — sharīr sukh -duḥkh nahīn detā . devoṅkā uttam vaikriyik sharīr sukhakā
kāraṇ nahīn hai aur nārakiyoṅkā sharīr duḥkhakā kāraṇ nahīn hai . ātmā svayam hī iṣhṭa -aniṣhṭa
viṣhayoṅke vash hokar sukh -duḥkhakī kalpanārūpamen pariṇamit hotā hai ..66..
ab, ātmā svayam hī sukhapariṇāmakī shaktivālā honese viṣhayoṅkī akiñchitkaratā
batalāte hain : —
jo dr̥uṣhṭi prāṇīnī timirahar, to kārya chhe nahi dīpathī;
jyān jīv svayam sukh pariṇame, viṣhayo kare chhe shun tahīn ? .67.