yathā hi keṣhāñchinnaktañcharāṇān chakṣhuṣhaḥ svayamev timiravikaraṇashaktiyogitvānna tadapākaraṇapravaṇen pradīpaprakāshādinā kāryan, evamasyātmanaḥ sansāre muktau vā svayamev sukhatayā pariṇamamānasya sukhasādhanadhiyā abudhairmudhādhyāsyamānā api viṣhayāḥ kin hi nām kuryuḥ ..67.. vā yo‘sau divyo devadehaḥ so‘pyupachāran vihāy sukhan na karoti . visayavaseṇ du sokkhan dukkhan vā havadi sayamādā kintu nishchayen nirviṣhayāmūrtasvābhāvikasadānandaikasukhasvabhāvo‘pi vyavahāreṇānādi- karmabandhavashādviṣhayādhīnatven pariṇamya sānsārikasukhan duḥkhan vā svayamātmaiv bhavati, na cha deh ityabhiprāyaḥ ..66.. evan muktātmanān dehābhāve‘pi sukhamastīti parignānārthan sansāriṇāmapi dehaḥ sukhakāraṇan na bhavatītikathanarūpeṇ gāthādvayan gatam . athātmanaḥ svayamev sukhasvabhāvatvānnishchayen yathā dehaḥ sukhakāraṇan na bhavati tathā viṣhayā apīti pratipādayati — jai yadi diṭṭhī naktañcharajanasya dr̥uṣhṭiḥ timiraharā andhakāraharā bhavati jaṇassa janasya dīveṇ ṇatthi kāyavvan dīpen nāsti kartavyan . tasya pradīpādīnān yathā prayojanan nāsti tah sokkhan sayamādā visayā kin tattha kuvvanti tathā
anvayārtha : — [yadi ] yadi [janasya dr̥uṣhṭiḥ ] prāṇīkī dr̥uṣhṭi [timiraharā ] timiranāshak ho to [dīpen nāsti kartavyan ] dīpakase koī prayojan nahīn hai, arthāt dīpak kuchh nahīn kar sakatā, [tathā ] usīprakār jahān̐ [ātmā ] ātmā [svayam ] svayam [saukhyan ] sukharūp pariṇaman karatā hai [tatra ] vahān̐ [viṣhayāḥ ] viṣhay [kin kurvanti ] kyā kar sakate hain ? ..67..
ṭīkā : — jaise kinhīn nishācharoṅke (ullū, sarpa, bhūt ityādi) netra svayamev andhakārako naṣhṭa karanekī shaktivāle hote hain isaliye unhen andhakār nāshak svabhāvavāle dīpak -prakāshādise koī prayojan nahīn hotā, (unhen dīpak -prakāsh kuchh nahīn karatā,) isīprakār — yadyapi agnānī ‘viṣhay sukhake sādhan hain’ aisī buddhike dvārā vyartha hī viṣhayoṅkā adhyās (-āshray) karate hain tathāpi – sansāramen yā muktimen svayamev sukharūp pariṇamit is ātmāko viṣhay kyā kar sakate hain ?
bhāvārtha : — sansāramen yā mokṣhamen ātmā apane āp hī sukharūp pariṇamit hotā hai; usamen viṣhay akiñchitkar hain arthāt kuchh nahīn kar sakate . agnānī viṣhayoṅko sukhakā kāraṇ mānakar vyartha hī unakā avalamban lete hain ..67..
116pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-