samajhāyā gayā hai . usamen dravyasāmānyakā svarūp jis alaukik shailīse siddha kiyā hai usakā dhyān pāṭhakoṅko yah bhāg svayam hī samajhapūrvak parḥe binā ānā ashakya hai .
vāstavamen pravachanasāramen varṇit yah dravyasāmānya nirūpaṇ atyanta abādhya aur param pratītikar hai . is prakār dravyasāmānyakī gnānarūpī sudr̥urḥ bhūmikā rachakar, dravya visheṣhakā asādhāraṇ varṇan, prāṇādise jīvakī bhinnatā, jīv dehādikā – kartā, kārayitā, anumodak nahīn hai – yah vāstavikatā, jīvako pudgalapiṇḍakā akartr̥utva, nishchayabandhakā svarūp, shuddhātmākī upalabdhikā phal, ekāgra sañchetanalakṣhaṇ dhyān ityādi anek viṣhay ati spaṣhṭatayā samajhāe gae hain . in sabamen sva – parakā bhedavignān hī spaṣhṭa tairatā dikhāī de rahā hai . sampūrṇa adhikār men vītarāg praṇīt dravyānuyogakā sattva khūb ṭhūns ṭhūns kar bharā hai, jinashāsanake maulik siddhāntoṅko abādhyayuktise siddha kiyā hai . yah adhikār jinashāsanake stambha samān hai . isakā gaharāīse abhyās karanevāle madhyastha supātra jīvako aisī pratīti huye binā nahīn rahatī ki ‘jain darshan hī vastudarshan hai’ . viṣhayakā pratipādan itanā praurḥ, agādh gaharāīyukta, marmasparshī aur chamatkr̥utimay hai ki vah mumukṣhuke upayogako tīkṣhṇa banākar shrutaratnākarakī gambhīr gaharāīmen le jātā hai . kisī uchchakoṭike mumukṣhuko nijasvabhāvaratnakī prāpti karātā hai, aur yadi koī sāmānya mumukṣhu vahān̐ tak na pahun̐ch sake to usake hr̥udayamen bhī itanī mahimā to avashya hī ghar kar letī hai ki ‘shrutaratnākar adbhut aur apār hai’ . granthakār shrī kundakundāchāryadev aur ṭīkākār shrī amr̥utachandrāchāryadevake hr̥udayase pravāhit shrutagaṅgāne tīrthaṅkarake aur shrutakevaliyoṅke virahako bhulā diyā hai .
tīsare shrutaskandhakā nām ‘charaṇānuyogasūchak chūlikā’ hai . shubhopayogī muniko antaraṅg dashāke anurūp kis prakārakā shubhopayog vartatā hai aur sāth hī sāth sahajatayā bāharakī kaisī kriyāmen svayam vartanā hotī hain, vah isamen jinendra kathanānusār samajhāyā gayā hai . dīkṣhā grahaṇ karanekī jinokta vidhi, antaraṅg sahaj dashāke anurūp bahiraṅgayathājāt -rūpatva, aṭṭhāīs mūlaguṇ, antaraṅg – bahiraṅg chhed, upadhiniṣhedh, utsarga – apavād, yuktāhār vihār, ekāgratārūp mokṣhamārga, munikā anya muniyoṅke pratikā vyavahār ādi anek viṣhay isamen yukti sahit samajhāye gaye hain . granthakār aur ṭīkākār āchāryayugalane charaṇānuyog jaise viṣhayako bhī ātmadravyako mukhya karake shuddhadravyāvalambī antaraṅg dashāke sāth un – un kriyāoṅkā yā shubhabhāvoṅkā sambandh darshāte hue nishchay – vyavahārakī sandhipūrvak aisā chamatkārapūrṇa varṇan kiyā hai ki ācharaṇapragnāpan jaise adhikāramen bhī jaise koī shāntajharanese jharatā huā adhyātmagīt gāyā jā rahā ho, — aisā hī lagatā rahatā hai . ātmadravyako mukhya karake, aisā sayuktik aisā