arthānāmayāthātathyapratipattyā tiryagmanuṣhyeṣhu prekṣhārheṣhvapi kāruṇyabuddhayā cha mohamabhīṣhṭa-
viṣhayaprasaṅgen rāgamanabhīṣhṭaviṣhayāprītyā dveṣhamiti tribhiliṅgairadhigamya jhagiti sambhavannāpi
tribhūmiko‘pi moho nihantavyaḥ ..85..
ath mohakṣhapaṇopāyāntaramālochayati —
jiṇasatthādo aṭṭhe pachchakkhādīhin bujjhado ṇiyamā .
khīyadi mohovachayo tamhā satthan samadhidavvan ..86..
ṭīkā : — 1padārthoṅkī ayathātathyarūp pratipattike dvārā aur tiryañch -manuṣhya 2prekṣhāyogya
hone par bhī unake prati karuṇābuddhise mohako (jānakar), iṣhṭa viṣhayoṅkī āsaktise rāgako
aur aniṣhṭa viṣhayoṅkī aprītise dveṣhako (jānakar) — isaprakār tīn liṅgoṅke dvārā (tīn
prakārake mohako) pahichānakar tatkāl hī utpanna hote hī tīno prakārakā moh naṣhṭa kar dene yogya
hai .
bhāvārtha : — mohake tīn bhed hain — darshanamoh, rāg aur dveṣh . padārthoṅke svarūpase
viparīt mānyatā tathā tiryañchon aur manuṣhyoṅke prati tanmayatāse karuṇābhāv ve darshanamohake chihna
hain, iṣhṭa viṣhayommen prīti rāgakā chihna hai aur aniṣhṭa viṣhayommen aprīti dveṣhakā chihna hai . in chihna
onse tīnon prakārake mohako pahichānakar mumukṣhuoṅko use tatkāl hī naṣhṭa kar denā chāhiye ..85..
ab mohakṣhay karanekā upāyāntar (-dūsarā upāy) vichārate hain : —
146pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
yathāsambhavan ta ev vināshayitavyā ityupadishati – aṭṭhe ajadhāgahaṇan shuddhātmādipadārthe yathāsvarūpasthite‘pi
viparītābhinivesharūpeṇāyathāgrahaṇan karuṇābhāvo ya shuddhātmopalabdhilakṣhaṇaparamopekṣhāsanyamādviparītaḥ karuṇā-
bhāvo dayāpariṇāmashcha athavā vyavahāreṇ karuṇāyā abhāvaḥ . keṣhu viṣhayeṣhu . maṇuvatiriesu manuṣhya-
tiryagjīveṣhu iti darshanamohachihnam . visaesu ya ppasaṅgo nirviṣhayasukhāsvādarahitabahirātmajīvānān
manognāmanognaviṣhayeṣhu cha yo‘sau prakarṣheṇ saṅgaḥ sansargastan dr̥uṣhṭvā prītyaprītiliṅgābhyān chāritramohasañgnau
1. padārthoṅkī ayathātathyarūp pratipatti = padārtha jaise nahīn hai unhen vaisā samajhanā arthāt unhen anyathā svarūpase
aṅgīkār karanā .
2. prekṣhāyogya = mātra prekṣhakabhāvase -dr̥uṣhṭāgnātārūpase -madhyasthabhāvase dekhane yogya .
shāstro vaḍe pratyakṣhaādithī jāṇato je artha ne,
tasu moh pāme nāsh nishchay; shāstra samadhyayanīy chhe. 86.