Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 86.

< Previous Page   Next Page >


Page 146 of 513
PDF/HTML Page 179 of 546

 

background image
arthānāmayāthātathyapratipattyā tiryagmanuṣhyeṣhu prekṣhārheṣhvapi kāruṇyabuddhayā cha mohamabhīṣhṭa-
viṣhayaprasaṅgen rāgamanabhīṣhṭaviṣhayāprītyā dveṣhamiti tribhiliṅgairadhigamya jhagiti sambhavannāpi
tribhūmiko‘pi moho nihantavyaḥ
..85..
ath mohakṣhapaṇopāyāntaramālochayati
jiṇasatthādo aṭṭhe pachchakkhādīhin bujjhado ṇiyamā .
khīyadi mohovachayo tamhā satthan samadhidavvan ..86..
ṭīkā :1padārthoṅkī ayathātathyarūp pratipattike dvārā aur tiryañch -manuṣhya 2prekṣhāyogya
hone par bhī unake prati karuṇābuddhise mohako (jānakar), iṣhṭa viṣhayoṅkī āsaktise rāgako
aur aniṣhṭa viṣhayoṅkī aprītise dveṣhako (jānakar)
isaprakār tīn liṅgoṅke dvārā (tīn
prakārake mohako) pahichānakar tatkāl hī utpanna hote hī tīno prakārakā moh naṣhṭa kar dene yogya
hai
.
bhāvārtha :mohake tīn bhed haindarshanamoh, rāg aur dveṣh . padārthoṅke svarūpase
viparīt mānyatā tathā tiryañchon aur manuṣhyoṅke prati tanmayatāse karuṇābhāv ve darshanamohake chihna
hain, iṣhṭa viṣhayommen prīti rāgakā chihna hai aur aniṣhṭa viṣhayommen aprīti dveṣhakā chihna hai
. in chihna
onse tīnon prakārake mohako pahichānakar mumukṣhuoṅko use tatkāl hī naṣhṭa kar denā chāhiye ..85..
ab mohakṣhay karanekā upāyāntar (-dūsarā upāy) vichārate hain :
146pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
yathāsambhavan ta ev vināshayitavyā ityupadishatiaṭṭhe ajadhāgahaṇan shuddhātmādipadārthe yathāsvarūpasthite‘pi
viparītābhinivesharūpeṇāyathāgrahaṇan karuṇābhāvo ya shuddhātmopalabdhilakṣhaṇaparamopekṣhāsanyamādviparītaḥ karuṇā-
bhāvo dayāpariṇāmashcha athavā vyavahāreṇ karuṇāyā abhāvaḥ . keṣhu viṣhayeṣhu . maṇuvatiriesu manuṣhya-
tiryagjīveṣhu iti darshanamohachihnam . visaesu ya ppasaṅgo nirviṣhayasukhāsvādarahitabahirātmajīvānān
manognāmanognaviṣhayeṣhu cha yo‘sau prakarṣheṇ saṅgaḥ sansargastan dr̥uṣhṭvā prītyaprītiliṅgābhyān chāritramohasañgnau
1. padārthoṅkī ayathātathyarūp pratipatti = padārtha jaise nahīn hai unhen vaisā samajhanā arthāt unhen anyathā svarūpase
aṅgīkār karanā .
2. prekṣhāyogya = mātra prekṣhakabhāvase -dr̥uṣhṭāgnātārūpase -madhyasthabhāvase dekhane yogya .
shāstro vaḍe pratyakṣhaādithī jāṇato je artha ne,
tasu moh pāme nāsh nishchay; shāstra samadhyayanīy chhe. 86
.