dravyāṇi cha guṇāshcha paryāyāshcha abhidheyabhede‘pyabhidhānābheden arthāḥ . tatra guṇ- paryāyāniyrati guṇaparyāyairaryanta iti vā arthā dravyāṇi, dravyāṇyāshrayatveneyrati dravyairāshray- bhūtairaryanta iti vā arthā guṇāḥ, dravyāṇi kramapariṇāmeneyrati dravyaiḥ kramapariṇāmenāryanta iti vā arthāḥ paryāyāḥ . yathā hi suvarṇan pītatādīn guṇān kuṇḍalādīnshcha paryāyāniyarti tairaryamāṇan vā artho dravyasthānīyan, yathā cha suvarṇamāshrayatveneyrati tenāshrayabhūtenāryamāṇā vā arthāḥ tathāhi — atraiv dehe nishchayanayen shuddhabuddhaikasvabhāvaḥ paramātmāsti . kasmāddhetoḥ . nirvikārasvasamvedan- pratyakṣhatvāt sukhādivat iti, tathaivānye‘pi padārthā yathāsambhavamāgamābhyāsabalotpannapratyakṣheṇānumānen vā gnāyante . tato mokṣhārthinā bhavyenāgamābhyāsaḥ kartavya iti tātparyam ..86.. ath dravyaguṇaparyāyā- ṇāmarthasañgnān kathayati — davvāṇi guṇā tesin pajjāyā aṭṭhasaṇṇayā bhaṇiyā dravyāṇi guṇāsteṣhān dravyāṇān paryāyāshcha trayo‘pyarthasañgnayā bhaṇitāḥ kathitā arthasañgnā bhavantītyarthaḥ . tesu teṣhu triṣhu dravyaguṇaparyāyeṣhu madhye guṇapajjayāṇan appā guṇaparyāyāṇān sambandhī ātmā svabhāvaḥ . kaḥ iti pr̥uṣhṭe . davva tti uvadeso dravyamev svabhāv ityupadeshaḥ, athavā dravyasya kaḥ svabhāv iti pr̥uṣhṭe guṇaparyāyāṇāmātmā
ṭīkā : — dravya, guṇ aur paryāyommen abhidheyabhed hone par bhī abhidhānakā abhed honese ve ‘artha’ hain [arthāt dravyon, guṇon aur paryāyommen vāchyakā bhed hone par bhī vāchakamen bhed na daṅkhen to ‘artha’ aise ek hī vāchak (-shabda) se ye tīnon pahichāne jāte hain ] . usamen (in dravyon, guṇon aur paryāyommense), jo guṇoṅko aur paryāyoṅko prāpta karate hain — pahun̐chate hain athavā jo guṇon aur paryāyoṅke dvārā prāpta kiye jāte hai — pahun̐che jāte hain aise 1‘artha’ ve dravya hain, jo dravyoṅko āshrayake rūpamen prāpta karate hain — pahun̐chate hain – athavā jo āshrayabhūt dravyoṅke dvārā prāpta kiye jāte hain — pahun̐che jāte hain aise ‘artha’ ve guṇ hain, jo dravyoṅko kramapariṇāmase prāpta karate
prāpta kiye jāte hain — pahun̐che jāte hain aise ‘artha’ ve paryāy hai .
jaise dravyasthānīy (-dravyake samān, dravyake dr̥uṣhṭāntarūp) suvarṇa, pīlāpan ityādi guṇoṅko aur kuṇḍal ityādi paryāyoṅko prāpta karatā hai – pahun̐chatā hai athavā (suvarṇa) unake dvārā (-pīlāpanādi guṇon aur kuṇḍalādi paryāyon dvārā) prāpta kiyā jātā hai — pahun̐chā jātā hai isaliye dravyasthānīy suvarṇa ‘artha’ hai, jaise pīlāpan ityādi guṇ suvarṇako āshrayake rūpamen prāpta karate hain — pahun̐chate hain athavā (ve) āshrayabhūt suvarṇake dvārā prāpta kiye jāte hain — pahun̐che jāte hain isaliye pīlāpan ityādi guṇ ‘artha’ hain; aur jaise kuṇḍal ityādi paryāyen suvarṇako
1. ‘r̥u’ dhātumense ‘artha’ shabda banā hai . ‘r̥u’ arthāt pānā, prāpta karanā, pahun̐chanā, jānā . ‘artha’ arthāt