samudāyātmanā dravyeṇābhinirvr̥uttatvād dravyamayaḥ . dravyāṇi tu punarekāshrayavistāravisheṣhātmakai- rguṇairabhinirvr̥uttatvādguṇātmakāni . paryāyāstu punarāyatavisheṣhātmakā uktalakṣhaṇairdravyairapi guṇairapya- bhinirvr̥uttatvād dravyātmakā api guṇātmakā api . tatrānekadravyātmakaikyapratipattinibandhano dravyaparyāyaḥ . sa dvividhaḥ, samānajātīyo‘samānajātīyashcha . tatra samānajātīyo nām yathā anekapudgalātmako dvayaṇukastryaṇuk ityādi; asamānajātīyo nām yathā jīvapudgalātmako devo tatashcha ‘atthittaṇichchhidassa hi’ ityādyekapañchāshadgāthāparyantan visheṣhabhedabhāvanā cheti dvitīyamahādhikāre samudāyapātanikā . athedānīn sāmānyagneyavyākhyānamadhye prathamā namaskāragāthā, dvitīyā dravyaguṇ- paryāyavyākhyānagāthā, tr̥utīyā svasamayaparasamayanirūpaṇagāthā, chaturthī dravyasya sattādilakṣhaṇatray- sūchanagāthā cheti pīṭhikābhidhāne prathamasthale svatantragāthāchatuṣhṭayam . tadanantaran ‘sabbhāvo hi sahāvo’ ityādigāthāchatuṣhṭayaparyantan sattālakṣhaṇavyākhyānamukhyatvan, tadanantaran ‘ṇa bhavo bhaṅgavihīṇo’ ityādi- gāthātrayaparyantamutpādavyayadhrauvyalakṣhaṇakathanamukhyatā, tatashcha ‘pāḍubbhavadi ya aṇṇo’ ityādigāthādvayen (-dravyasvarūp) hai . aur 3dravya ek jinakā āshray hai aise vistāravisheṣhasvarūp guṇonse rachit (-guṇonse bane huve) honese guṇātmak hai . aur paryāyen — jo ki āyat -visheṣhasvarūp hain ve — jinake lakṣhaṇ (ū par) kahe gaye hain aise dravyonse tathā guṇonse rachit honese dravyātmak bhī hain guṇātmak bhī hain . usamen, anekadravyātmak ekatākī 4pratipattikī kāraṇabhūt dravyaparyāy hai . vah do prakār hai . (1) samānajātīy aur (2) asamānajātīy . usamen (1) samānajātīy vah hai — jaise ki anekapudgalātmak 5dviaṇuk, triaṇuk ityādi; (2) asamānajātīy vah
1vistārasāmānyasamudāyātmak aur 2āyatasāmānyasamudāyātmak dravyase rachit honese dravyamay
1. vistārasāmānya samudāy = vistārasāmānyarūp samudāy . vistārakā artha hai ki chauṛāī . dravyakī
chauṛāīkī apekṣhāke (ekasāth rahanevāle sahabhāvī) bhedoṅko (vistāravisheṣhoṅko) guṇ kahā jātā hai; jaise
gnān, darshan, chāritra ityādi jīvadravyake vistāravisheṣh arthāt guṇ hain . un vistāravisheṣhommen rahanevāle
visheṣhatvako gauṇ karen to in sabamen ek ātmasvarūp sāmānyatva bhāsit hotā hai . yah vistārasāmānya
(athavā vistārasāmānyasamudāy) vah dravya hai .
2. āyatasāmānyasamudāy = āyatasāmānyarūp samudāy . āyatakā artha hai lambāī arthāt kālāpekṣhitapravāh . dravyake lambāīkī apekṣhāke (ekake bād ek pravartamān, kramabhāvī, kālāpekṣhit) bhedoṅko (āyat visheṣhoṅko) paryāy kahā jātā hai . un kramabhāvī paryāyommen pravartamān visheṣhatvako gauṇ karen to ek dravyatvarūp sāmānyatva hī bhāsit hotā hai . yah āyatasāmānya (athavā āyatasāmānya samudāy) vah dravya hai .
3. anantaguṇoṅkā āshray ek dravya hai .
4. pratipatti = prāpti; gnān; svīkār . 5. dviaṇuk = do aṇuonse banā huā skandh .