ye khalu jīvapudgalātmakamasamānajātīyadravyaparyāyan sakalāvidyānāmekamūlamupagatā
yathoditātmasvabhāvasambhāvanaklībāḥ tasminnevāshaktimupavrajanti, te khalūchchhalitanirargalaikānta-
dr̥uṣhṭayo manuṣhya evāhameṣh mamaivaitanmanuṣhyasharīramityahaṅkāramamakārābhyān vipralabhyamānā avichalit-
chetanāvilāsamātrādātmavyavahārāt prachyutya kroḍīkr̥utasamastakriyākuṭumbakan manuṣhyavyavahāramāshritya
rajyanto dviṣhantashcha paradravyeṇ karmaṇā saṅgatatvātparasamayā jāyante .
ye tu punarasaṅkīrṇa -dravyaguṇaparyāyasusthitan bhagavantamātmanaḥ svabhāvan
sakalavidyānāmekamūlamupagamya yathoditātmasvabhāvasambhāvanasamarthatayā paryāyamātrāshakti-
dravyaguṇaparyāyaparignānamūḍhā athavā nārakādiparyāyarūpo na bhavāmyahamiti bhedavignānamūḍhāshcha parasamayā
mithyādr̥uṣhṭayo bhavantīti . tasmādiyan pārameshvarī dravyaguṇaparyāyavyākhyā samīchīnā bhadrā bhavatītyabhi-
prāyaḥ ..93.. ath prasaṅgāyātān parasamayasvasamayavyavasthān kathayati — je pajjaesu ṇiradā jīvā ye paryāyeṣhu
168pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
ṭīkā : — jo jīv pudgalātmak asamānajātīy dravyaparyāyakā — jo ki sakal
avidyāoṅkā ek mūl hai usakā — āshray karate hue 1yathokta ātmasvabhāvakī 2sambhāvanā
karanemen napunsak honese usīmen bal dhāraṇ karate hain (arthāt un asamānajātīy dravya -paryāyoṅke
prati hī balavān hain ), ve — jinakī 3nirargal ekāntadr̥uṣhṭi uchhalatī hai aise — ‘yah main manuṣhya
hī hūn̐, merā hī yah manuṣhya sharīr hai’ isaprakār ahaṅkār -mamakārase ṭhagāye jāte huye,
avichalitachetanāvilāsamātra 4ātmavyavahārase chyut hokar, jisamen samasta kriyākalāpako
chhātīse lagāyā jātā hai aise 5manuṣhyavyavahārakā āshray karake rāgī -dveṣhī hote hue par dravyarūp
karmake sāth saṅgatatāke kāraṇ (-paradravyarūp karmake sāth yukta ho jānese) vāstavamen 6parasamay
hote hain arthāt parasamayarūp pariṇamit hote hain .
aur jo 7asaṅkīrṇa dravya guṇ -paryāyonse susthit bhagavān ātmāke svabhāvakā — jo
ki sakal vidyāoṅkā ek mūl hai usakā — āshray karake yathokta ātmasvabhāvakī
sambhāvanāmen samartha honese paryāyamātra pratike balako dūr karake ātmāke svabhāvamen hī sthiti karate
1. yathokta = pūrva gāthāmen kahā jaisā . 2. sambhāvanā = sañchetan; anubhav; mānyatā; ādar .
3. nirargal = aṅkush binā kī; behad (jo manuṣhyādi paryāyamen līn hain, ve behad ekāntadr̥uṣhṭirūp hai .)
4. ātmavyavahār = ātmārūp vartan, ātmārūp kārya, ātmārūp vyāpār .
5. manuṣhyavyavahār = manuṣhyarūp vartan (main manuṣhya hī hūn̐ . aisī mānyatāpūrvak vartan) .
6. jo jīv parake sāth ekatvakī mānyatāpūrvak yukta hotā hai, use parasamay kahate hain .
7. asaṅkīrṇa = ekamek nahīn aise; spaṣhṭatayā bhinna [bhagavān ātmasvabhāv spaṣhṭa bhinna -parake sāth ekamek
– aise dravyaguṇaparyāyonse susthit hai ] .