Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 177 of 513
PDF/HTML Page 210 of 546

 

background image
dravyasvarūpamupādāy pravartamānapravr̥uttiyuktairguṇaiḥ paryāyaishcha niṣhpāditaniṣhpattiyuktasya dravyasya
mūlasādhanatayā tairniṣhpāditan yadastitvan sa svabhāvaḥ
.
kiñchyathā hi dravyeṇ vā kṣhetreṇ vā kālen vā bhāven vā kārtasvarā-
tpr̥uthaganupalabhyamānaiḥ kartr̥ukaraṇādhikaraṇarūpeṇ kuṇḍalāṅgadapītatādyutpādavyayadhrauvyāṇān svarūp-
ev pītatvādiguṇakuṇḍalādiparyāyāṇān svabhāvo bhavati, tathā svakīyadravyakṣhetrakālabhāvaiḥ keval-
gnānādiguṇakiñchidūnacharamasharīrākāraparyāyebhyaḥ sakāshādabhinnasya muktātmadravyasya sambandhi yadastitvan sa

ev kevalagnānādiguṇakiñchidūnacharamasharīrākāraparyāyāṇān svabhāvo gnātavyaḥ
. athedānīmutpādavyay-
dhrauvyāṇāmapi dravyeṇ sahābhinnāstitvan kathyate . yathā svakīyadravyādichatuṣhṭayen suvarṇādabhinnānān
kaṭakaparyāyotpādakaṅkaṇaparyāyavināshasuvarṇatvalakṣhaṇadhrauvyāṇān sambandhi yadastitvan sa ev suvarṇasadbhāvaḥ,
kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
177
pra 23
karaṇ-1adhikaraṇarūpase dravyake svarūpako dhāraṇ karake pravartamān guṇon aur paryāyonse jisakī
niṣhpatti hotī hai,aise dravyakā, mūlasādhanapanese unase niṣhpanna hotā huā jo astitva hai, vah
svabhāv hai . (pītatvādikase aur kuṇḍalādikase bhinna na dikhāī denevāle suvarṇakā astitva
vah pītatvādik aur kuṇḍalādikakā hī astitva hai, kyoṅki suvarṇake svarūpako pītatvādik
aur kuṇḍalādik hī dhāraṇ karate hain, isaliye pītatvādik aur kuṇḍalādikake astitvase
hī suvarṇakī niṣhpatti hotī hai, pītatvādik aur kuṇḍalādik na hon to suvarṇa bhī na ho;
isīprakār guṇonse aur paryāyonse bhinna na dikhāī denevāle dravyakā astitva vah guṇon aur
paryāyoṅkā hī astitva hai, kyoṅki dravyake svarūpako guṇ aur paryāyen hī dhāraṇ karatī hain
isaliye guṇon aur paryāyoṅke astitvase hī dravyakī niṣhpatti hotī hai
. yadi guṇ aur paryāyen
na ho to dravya bhī na ho . aisā astitva vah dravyakā svabhāv hai .)
(jisaprakār dravyakā aur guṇ -paryāyakā ek hī astitva hai aisā suvarṇake dr̥uṣhṭānta
pūrvak samajhāyā, usīprakār ab suvarṇake dr̥uṣhṭānta pūrvak aisā batāyā jā rahā hai ki dravyakā
aur utpād -vyay -dhrauvyakā bhī ek hī astitva hai
.)
jaise dravyase, kṣhetrase, kālase yā bhāvase, suvarṇase 2jo pr̥uthak nahīn dikhāī dete,
kartā -karaṇ-3adhikaraṇarūpase kuṇḍalādi utpādoṅke, bājūbandhādi vyayoṅke aur pītatvādi
1. guṇ -paryāyen hī dravyakī kartā, karaṇ aur adhikaraṇ hain; isaliye guṇparyāyen hī dravyakā svarūp dhāraṇ
karatī hain .
2. jo = jo kuṇḍalādi utpād, bājūbandhādi vyay ār pītādi dhrauvya .
3. suvarṇa hī kuṇḍalādi -utpād, bājūbandhādi -vyay aur pītatvādi dhrauvyakā kartā, karaṇ tathā adhikaraṇ hai;
jaisaliye suvarṇa hī unakā svarūp dhāraṇ karatā hai . (suvarṇa hī kuṇḍalādirūpase utpanna hotā hai,
bājūbandhādirūpase naṣhṭa hotā hai aur pītatvādirūpase avasthit rahatā hai .)