kālen vā bhāven votpādavyayadhrauvyebhyaḥ pr̥uthaganupalabhyamānasya kartr̥ukaraṇādhikaraṇarūpeṇ
dravyasvarūpamupādāy pravartamānapravr̥uttiyuktairutpādavyayadhrauvyairniṣhpāditaniṣhpattiyuktasya dravyasya mūl-
sādhanatayā tairniṣhpāditan yadastitvan sa svabhāvaḥ ..96..
idan tu sādr̥ushyāstitvābhidhānamastīti kathayati —
ih vivihalakkhaṇāṇan lakkhaṇamegan saditti savvagayan .
uvadisadā khalu dhamman jiṇavaravasaheṇ paṇṇattan ..97..
paryāyavyayatadubhayādhārabhūtamuktātmadravyatvalakṣhaṇadhrauvyāṇān svabhāv iti . evan yathā muktātmadravyasya
svakīyaguṇaparyāyotpādavyayadhrauvyaiḥ sah svarūpāstitvābhidhānamavāntarāstitvamabhinnan vyavasthāpitan tathaiv
kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
179
utpād -vyay -dhrauvyonse jo pr̥uthak dikhāī nahīn detā, kartā -karaṇ-1adhikaraṇarūpase dravyake
svarūpako dhāraṇ karake pravartamān utpād -vyay -dhrauvyonse jisakī niṣhpatti hotī hai, — aise
dravyakā mūlasādhanapanese unase niṣhpanna hotā huā jo astitva hai, vah svabhāv hai . (utpādonse,
vyayonse aur dhrauvyonse bhinna na dikhāī denevāle dravyakā astitva vah utpādon, vyayon aur
dhrauvyoṅkā hī astitva hai; kyoṅki dravyake svarūpako utpād, vyay aur dhrauvya hī dhāraṇ karate
hain, isaliye utpād -vyay aur dhrauvyoṅke astitvase hī dravyakī niṣhpatti hotī hai . yadi utpād-
vyay -dhrauvya na hon to dravya bhī na ho . aisā astitva vah dravyakā svabhāv hai .)
bhāvārtha : — astitvake aur dravyake pradeshabhed nahīn hai; aur vah astitva anādi-
ananta hai tathā ahetuk ekarūp pariṇatise sadā pariṇamit hotā hai, isaliye vibhāvadharmase bhī
bhinna prakārakā hai; aisā honese astitva dravyakā svabhāv hī hai .
guṇ -paryāyoṅkā aur dravyakā astitva bhinna nahīn hai; ek hī hai; kyoṅki guṇ -paryāyen
dravyase hī niṣhpanna hotī hain, aur dravya guṇ -paryāyonse hī niṣhpanna hotā hai . aur isīprakār utpād-
vyay -dhrauvyakā aur dravyakā astitva bhī ek hī hai; kyoṅki utpād -vyay -dhrauvya dravyase hī
utpanna hote hain, aur dravya utpād -vyay -dhrauvyonse hī utpanna hotā hai .
isaprakār svarūpāstitvakā nirūpaṇ huā ..96..
vidhavidhalakṣhaṇīnun sarav -gat ‘sattva’ lakṣhaṇ ek chhe,
– e dharmane upadeshatā jinavaravr̥uṣhabh nirddiṣhṭa chhe. 97.
1. utpād -vyay -dhrauvya hī dravyake kartā, karaṇ aur adhikaraṇ hain, isaliye utpād -vyay -dhrauvya hī dravyake
svarūpako dhāraṇ karate hain .