kahānāmātmīyātmīyasya visheṣhalakṣhaṇabhūtasya svarūpāstitvasyāvaṣhṭambhenottiṣhṭhannānātvan sāmānya- lakṣhaṇabhūten sādr̥ushyodbhāsinānokahatvenotthāpitamekatvan tiriyati, tathā bahūnān bahuvidhānān dravyāṇāmātmīyātmīyasya visheṣhalakṣhaṇabhūtasya svarūpāstitvasyāvaṣhṭambhenottiṣhṭhannānātvan sāmānya- lakṣhaṇabhūten sādr̥ushyodbhāsinā sadityasya bhāvenotthāpitamekatvan tiriyati . yathā cha teṣhāmano- kahānān sāmānyalakṣhaṇabhūten sādr̥ushyodbhāsinānokahatvenotthāpitenaikatven tirohitamapi visheṣhalakṣhaṇabhūtasya svarūpāstitvasyāvaṣhṭambhenottiṣhṭhannānātvamuchchakāsti, tathā sarvadravyāṇāmapi sāmānyalakṣhaṇabhūten sādr̥ushyodbhāsinā sadityasya bhāvenotthāpitenaikatven tirohitamapi visheṣh- lakṣhaṇabhūtasya svarūpāstitvasyāvaṣhṭambhenottiṣhṭhannānātvamuchchakāsti ..97.. shuddhasaṅgrahanayen sarvagatan sarvapadārthavyāpakam . idan kenokta m . uvadisadā khalu dhamman jiṇavaravasaheṇ paṇṇattan dharman vastusvabhāvasaṅgrahamupadishatā khalu sphu ṭan jinavaravr̥uṣhabheṇ pragnaptamiti . tadyathā – yathā sarve muktātmanaḥ santītyukte sati paramānandaikalakṣhaṇasukhāmr̥utarasāsvādabharitāvasthalokākāshpramitashuddhāsaṅkhyeyātmapradeshai-
jaise bahutase, anek prakārake vr̥ukṣhoṅko apane apane visheṣhalakṣhaṇabhūt svarūpāstitvake avalambanase utpanna honevāle anekatvako, sāmānya lakṣhaṇabhūt 1sādr̥ushyadarshak vr̥ukṣhatvase utpanna honevālā ekatva 2tirohit (adr̥ushya) kar detā hai, isīprakār bahutase, anekaprakārake dravyoṅko apane -apane visheṣh lakṣhaṇabhūt svarūpāstitvake avalambanase utpanna honevāle anekatvako, sāmānyalakṣhaṇabhūt sādr̥ushyadarshak ‘sat’ panese (-‘sat’ aise bhāvase, astitvase, ‘hai’ panese) utpanna honevālā ekatva tirohit kar detā hai . aur jaise un vr̥ukṣhoṅke viṣhayamen sāmānyalakṣhaṇabhūt sādr̥ushyadarshak vr̥ukṣhatvase utpanna honevāle ekatvase tirohit hone par bhī (apane -apane) visheṣhalakṣhaṇabhūt svarūpāstitvake avalambanase utpanna honevālā anekatva spaṣhṭatayā prakāshamān rahatā hai, (banā rahatā hai, naṣhṭa nahīn hotā); usīprakār sarva dravyoṅke viṣhayamen bhī sāmānyalakṣhaṇabhūt sādr̥ushyadarshak ‘sat’ panese utpanna honevāle ekatvase tirohit hone par bhī (apane -apane) visheṣhalakṣhaṇabhūt svarūpāstitvake avalambanase utpanna honevālā anekatva spaṣhṭatayā prakāshamān rahatā hai
[bahutase (saṅkhyāpekṣhāse anek) aur anek prakārake (arthāt āmra, ashokādi) vr̥ukṣhoṅkā apanā -apanā svarūpāstitva bhinna -bhinna hai, isaliye svarūpāstitvakī apekṣhāse unamen anekatva hai, parantu vr̥ukṣhatva jo ki sarva vr̥ukṣhoṅkā sāmānyalakṣhaṇ hai aur jo sarva vr̥ukṣhommen sādr̥ushya batalātā hai, usakī apekṣhāse sarva vr̥ukṣhommen ekatva hai . jab is ekatvako mukhya karate hain tab anekatva gauṇ ho jātā hai; isīprakār bahutase (ananta) aur anek (chhah) prakārake dravyoṅkā
1. sādr̥ushya = samānatva .2. tirohit = tirobhūt; āchchhādit; adr̥ushya .