ath dravyairdravyāntarasyārambhan dravyādarthāntaratvan cha sattāyāḥ pratihanti —
davvan sahāvasiddhan saditi jiṇā tachchado samakkhādā .
siddhan tadh āgamado ṇechchhadi jo so hi parasamao ..98..
dravyan svabhāvasiddhan saditi jināstattvataḥ samākhyātavantaḥ .
siddhan tathā āgamato nechchhati yaḥ sa hi parasamayaḥ ..98..
stathā kiñchidūnacharamasharīrākārādiparyāyaishcha saṅkaravyatikaraparihārarūpajātibheden bhinnānāmapi sarveṣhān
siddhajīvānān grahaṇan bhavati, tathā ‘sarvan sat’ ityukte saṅgrahanayen sarvapadārthānān grahaṇan bhavati . athavā
seneyan vanamidamityukte ashvahastyādipadārthānān nimbāmrādivr̥ukṣhāṇān svakīyasvakīyajātibhedabhinnānān
yugapadgrahaṇan bhavati, tathā sarvan sadityukte sati sādr̥ushyasattābhidhānen mahāsattārūpeṇ shuddhasaṅgrah-
nayen sarvapadārthānān svajātyavirodhen grahaṇan bhavatītyarthaḥ ..97.. ath yathā dravyan svabhāvasiddhan tathā
182pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
apanā -apanā svarūpāstitva bhinna -bhinna hai isaliye svarūpāstitvakī apekṣhāse unamen anekatva
hai, parantu satpanā (-astitvapanā, ‘hai’ aisā bhāv) jo ki sarva dravyoṅkā sāmānya lakṣhaṇ hai aur
jo sarvadravyommen sādr̥ushya batalātā hai usakī apekṣhāse sarvadravyommen ekatva hai . jab is ekatvako
mukhya karate hain tab anekatva gauṇ ho jātā hai . aur isaprakār jab sāmānya satpaneko mukhyatāse
lakṣhamen lene par sarva dravyoṅke ekatvakī mukhyatā honese anekatva gauṇ ho jātā hai, tab bhī vah
(samasta dravyoṅkā svarūp -astitva sambandhī) anekatva spaṣhṭatayā prakāshamān hī rahatā hai . ]
(isaprakār sādr̥ushya astitvakā nirūpaṇ huā) ..97..
ab, dravyonse dravyāntarakī utpatti honekā aur dravyase sattākā 1arthāntaratva honekā
khaṇḍan karate hain . (arthāt aisā nishchit karate hain ki kisī dravyase anya dravyakī utpatti nahīn
hotī aur dravyase astitva koī pr̥uthak padārtha nahīn hai) : —
anvayārtha : — [dravyan ] dravya [svabhāvasiddhan ] svabhāvase siddha aur [sat iti ]
(svabhāvase hī) ‘sat’ hai, aisā [jināḥ ] jinendradevane [tattvataḥ ] yathārthataḥ [samākhyātavantaḥ ]
kahā hai; [tathā ] isaprakār [āgamataḥ ] āgamase [siddhan ] siddha hai; [yaḥ ] jo [na ichchhati ] ise
nahīn mānatā [saḥ ] vah [hi ] vāstavamen [parasamayaḥ ] parasamay hai ..98..
1. arthāntaratva = anyapadārthapanā .
dravyo svabhāve siddha ne ‘sat’ — tattvataḥ shrī jino kahe;
e siddha chhe āgam thakī, māne na te parasamay chhe . 98.