svayamevonmagnanimagnatvāt . tathā hi — yadaiv paryāyeṇārpyate dravyan tadaiv guṇavadidan dravyamay- masya guṇaḥ, shubhramidamuttarīyamayamasya shubhro guṇ ityādivadatādbhāviko bhed unmajjati . yadā tu dravyeṇārpyate dravyan tadāstamitasamastaguṇavāsanonmeṣhasya tathāvidhan dravyamev shubhramuttarīy- mityādivatprapashyataḥ samūl evātādbhāviko bhedo nimajjati . evan hi bhede nimajjati tatpratyayā pratītirnimajjati . tasyān nimajjatyāmayutasiddhatvotthamarthāntaratvan nimajjati . tataḥ samastamapi dravyamevaikan bhūtvāvatiṣhṭhate . yadā tu bhed unmajjati, tasminnunmajjati tatpratyayā pratīti- runmajjati, tasyāmunmajjatyāmayutasiddhatvotthamarthāntaratvamunmajjati, tadāpi tatparyāyatvenonmajjajjal- rāsherjalakallol iv dravyānna vyatiriktan syāt . evan sati svayamev sad dravyan bhavati . yastvevan mithyādr̥uṣhṭirbhavati . evan yathā paramātmadravyan svabhāvataḥ siddhamavaboddhavyan tathā sarvadravyāṇīti . atra dravyan kenāpi puruṣheṇ na kriyate . sattāguṇo‘pi dravyādbhinno nāstītyabhiprāyaḥ ..98.. athotpādavyayadhrauvyatve (atādbhāvik bhed) svayamev 1unmagna aur 2nimagna hotā hai . vah isaprakār hai : — jab dravyako paryāy prāpta karāī jāy ( arthāt jab dravyako paryāy prāpta karatī hai — pahun̐chatī hai isaprakār paryāyārthikanayase dekhā jāy) tab hī — ‘shukla yah vastra hai, yah isakā shuklatva guṇ hai’ ityādikī bhān̐ti — ‘guṇavālā yah dravya hai, yah isakā guṇ hai’ isaprakār atādbhāvik bhed unmagna hotā hai; parantu jab dravyako dravya prāpta karāyā jāy (arthāt dravyako dravya prāpta karatā hai; — pahun̐chatā hai isaprakār dravyārthikanayase dekhā jāy), tab jisake samasta 3guṇavāsanāke unmeṣh asta ho gaye hain aise us jīvako — ‘shuklavastra hī hai’ ityādikī bhān̐ti — ‘aisā dravya hī hai’ isaprakār dekhane par samūl hī atādbhāvik bhed nimagna hotā hai . isaprakār bhedake nimagna hone par usake āshrayase (-kāraṇase) hotī huī pratīti nimagna hotī hai . usake nimagna hone par ayutasiddhatvajanit arthāntarapanā nimagna hotā hai, isaliye samasta hī ek dravya hī hokar rahatā hai . aur jab bhed unmagna hotā hai, vah unmagna hone par usake āshray (kāraṇ) se hotī huī pratīti unmagna hotī hai, usake unmagna hone par ayutasiddhatvajanit arthāntarapanā unmagna hotā hai, tab bhī (vah) dravyake paryāyarūpase unmagna honese, — jaise jalarāshise jalataraṅgen vyatirikta nahīn hain (arthāt samudrase taraṅgen alag nahīn hain) usīprakār — dravyase vyatirikta nahīn hotā . pra 24
1. unmagna honā = ū par ānā; tair ānā; pragaṭ honā (mukhya honā) .
2. nimagna honā = ḍūb jānā (gauṇ honā) .
3. guṇavāsanāke unmeṣh = dravyamen anek guṇ honeke abhiprāyakī pragaṭatā; guṇabhed honerūp manovr̥uttike (abhiprāyake) aṅkur .